هلالی جغتایی » شاه و درویش

بدرالدین هلالی استرآبادی از بزرگترین شاعران اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم بوده است که اصالتاً از ترکان جغتایی است. او در هرات متولد شده است و از ملازمان امیر علیشیر نوایی بوده است. شهرت او در غزل است و مثنویهای شاه و درویش (شاه و گدا)، صفات‌العاشقین و لیلی و مجنون او نیز معروف است. امیر عبیدالله خان ازبک او را به جهت کینهٔ شخصی به تشیع متهم کرد و به قتل رسانید (این که او به راستی شیعه بوده یا نه را از روی اشعارش نمی‌توان استخراج کرد چرا که وی در آثارش گاه از خلفای راشدین و گاه از ائمهٔ شیعه نام برده و چنان می‌نماید که به مقتضای زمان به این سو و آن سو متمایل می‌شده است). مشهور است که سیف‌الله نامی در قتل او ساعی بود و از این جهت سال مرگ وی را به ابجد با عبارت «سیف‌الله کشت» (معادل ۹۳۶ هجری قمری) ضبط کرده‌اند.
آثار هلالی جغتایی در گنجور به همت دوست گرامی آقای علی پی‌سپار و با استفاده از نسخهٔ تصحیح شده توسط شادروان سعید نفیسی در دسترس قرار گرفته است.


<p>بدرالدین هلالی استرآبادی از بزرگترین شاعران اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم بوده است که اصالتاً از ترکان جغتایی است. او در هرات متولد شده است و از ملازمان امیر علیشیر نوایی بوده است. شهرت او در غزل است و مثنویهای شاه و درویش (شاه و گدا)، صفات&zwnj;العاشقین و لیلی و مجنون او نیز معروف است. امیر عبیدالله خان ازبک او را به جهت کینهٔ شخصی به تشیع متهم کرد و به قتل رسانید (این که او به راستی شیعه بوده یا نه را از روی اشعارش نمی&zwnj;توان استخراج کرد چرا که وی در آثارش گاه از خلفای راشدین و گاه از ائمهٔ شیعه نام برده و چنان می&zwnj;نماید که به مقتضای زمان به این سو و آن سو متمایل می&zwnj;شده است). مشهور است که سیف&zwnj;الله نامی در قتل او ساعی بود و از این جهت سال مرگ وی را به ابجد با عبارت &laquo;سیف&zwnj;الله کشت&raquo; (معادل ۹۳۶ هجری قمری) ضبط کرده&zwnj;اند.</p>
<p>آثار هلالی جغتایی در گنجور به همت دوست گرامی آقای علی پی&zwnj;سپار و با استفاده از نسخهٔ تصحیح شده توسط شادروان سعید نفیسی در دسترس قرار گرفته است.</p>

هلالی جغتایی

صفات العاشقین

بخش ۱

بخش ۲ - مصایب مصنف و مناجات

بخش ۳ - مناجات

بخش ۴- در نعت سیدالمرسلین صلی‌الله علیه و سلم

بخش ۵ - وصف معراج رسول‌الله و صحابهٔ کبار آن

بخش ۶ - در منقبت حضرت شاه اولیا علیه‌السلام

بخش ۷ - تعریف کلام فصیح و شعر

بخش ۸ - سبب تصنیف کتاب

بخش ۹ - خطاب هلالی با مدعی

بخش ۱۰ - آغاز قصهٔ شاه و درویش

بخش ۱۱ - در آزاد شدن شه‌زاده از مکتب و ملول بودن درویش

بخش ۱۲ - حال گدا به وقت شب در جدایی شاه‌زاده

بخش ۱۳ - حالات شاه و گدا در مکتب

بخش ۱۴ - در فسون‌سازی شه‌زاده به معلم به جهت دلداری درویش

بخش ۱۵ - حال عشق شاه‌زاده با گدا

بخش ۱۶ - افشای راز عشق و ملامت عوام

بخش ۱۷ - خبردار شدن مردم از حال درویش و پیدا شدن رقیب کافرکیش بداندیش

بخش ۱۸ - راندن کوئوال گدا را از مکتب به رقابت خود

بخش ۱۹ - رفتن گدا به شب بر در شاه‌زاده

بخش ۲۰ - نالیدن درویش در کوی شاه

بخش ۲۱ - دیدار شاه از بام در شب ماه روشن

بخش ۲۲ - در صفت کبوتربازی شاه و نظاره کردن درویش

بخش ۲۳ - سر راه گرفتن رقیب درویش را

بخش ۲۴ - جستن کبوتر شاه بر درویش و نامه نوشتن به بال او

بخش ۲۵ - رفتن شاه‌زاده به میدان

بخش ۲۶ - در تعریف کمان شاه گوید

بخش ۲۷ - مناظرهٔ تیر و کمان با یکدیگر

بخش ۲۸ - جواب دادن کمان به تیر و صلح کردن

بخش ۲۹ - واقف شدن مردم از عشق‌بازی و دلداری درویش و بهانه ساختن رقیب شکار را به جهتجدایی آن‌ها

بخش ۳۰ - حیله کردن رقیب و خبردار نمودن شاه گدا را

بخش ۳۱ - رفتن درویش به صحرا و ساکن شدنش در کوهی و منتظر بودنش به مقدم شاه

بخش ۳۲ - وصف غزال کوهی

بخش ۳۳ - بزم‌آرایی لشکر به شکار

بخش ۳۴ - تعاقب شاهزاده غزال را و رسیدن هر دو پیش گدا

بخش ۳۵ - بزم‌آرایی شاه و نظر کردن گدا

بخش ۳۶ - رفتن شاه‌زاده به دیدن درویش

بخش ۳۷ - به شهر آمدن شه‌زاده

بخش ۳۸ - اقامت شاه‌زاده بر لب دریا و کدا بر کوه

بخش ۳۹ - رفتن شاه پیش گدا و بشارت تخت‌نشینی

بخش ۴۰ - نامه نوشتن خسرو و خواستن شه‌زاده را از سیاحت کنار دریا

بخش ۴۱ - آمدن شه‌زاده به شهر و کیفیت استقبال او

بخش ۴۲ - در صفت خزان و وفات کردن خسرو

بخش ۴۳ - وصیت خسرو و وفات و تجهیز و تدفین او

بخش ۴۴ - ایضا فی الموعظه  النصیحه

بخش ۴۵ - بر تخت نشستن شاه و توفیهٔ عهد با درویش

بخش ۴۶ - آمدن گدا به دربار شاه

بخش ۴۷ - به وصل رسیدن درویش و دوری او بار دیگر به جور رقیب

بخش ۴۸ - عزیمت کردن شاه بر سر خصم و ظفر یافتن او بر دشمن و کشته شدن رقیب