گنجور

غزل شمارهٔ ۹۷۱

در شب مهتاب می را آب و تاب دیگرست
باده و مهتاب با هم همچو شیر و شکرست
چون به شیرینی نگردد باده های تلخ صرف؟
کز فروغ ماه، شکر در دهان ساغرست
مطرب و می چون به دست افتاد، شاهد گو مباش
کز فروغ مه، زمین و آسمان سیمین برست
گرچه زور باده می‌آرد به جولان شیشه را
پرتو مهتاب این طاوس را بال و پرست
باده روشن گهر را نسبتی با ماه نیست
نیست مهتاب با می همچو کف با گوهرست
آسیای جام را آب از می روشن بود
موجه صهبا پریزاد قدح را شهپرست
از می لعلی، چراغ جام روشن می شود
چربی پهلوی ماه از آفتاب انورست
از طراوت می چکد هر چند آب از ماهتاب
از بیاض گردن مینا ز شادابی، ترست
از طلوع ماه، عالم گرچه روشن می‌شود
آفتاب نشأه می را طلوع دیگرست
فارغند از مهر تابان، تیره روزان خمار
می پرستان را دهان شیشه می خاورست
چون کف دریای رحمت، پرتو مهتاب را
شاهدان سیمبر، پوشیده زیر چادرست
در بلورین جام، می جولان دیگر می کند
در شب مهتاب، می را آب و تاب دیگرست
نور مهتاب پریشان در بساط باغ ها
آهوی مشکین شب را نافه های اذفرست
می گشاید عقده سر در گم افلاک را
میکشان را چون سبو دستی که در زیر سرست
یوسف سیمین بدن در نیل عریان گشته است؟
یا مه تابان نمایان بر سپهر اخضرست
این که صائب در کهنسالی جوانی می کند
از نسیم التفات شاه والا گوهرست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در شب مهتاب می را آب و تاب دیگرست
باده و مهتاب با هم همچو شیر و شکرست
هوش مصنوعی: در شب‌های ماهتاب، نوشیدنی حال و هوای خاصی دارد. می و ماهتاب به خوبی در کنار هم قرار می‌گیرند و حس شیرینی و لذت را ایجاد می‌کنند.
چون به شیرینی نگردد باده های تلخ صرف؟
کز فروغ ماه، شکر در دهان ساغرست
هوش مصنوعی: وقتی که باده‌های تلخ به شیرینی تبدیل نمی‌شوند، چه فایده‌ای دارد؟ زیرا به خاطر نور ماه، شهد و شیرینی در لیوان وجود دارد.
مطرب و می چون به دست افتاد، شاهد گو مباش
کز فروغ مه، زمین و آسمان سیمین برست
هوش مصنوعی: زمانی که نوازنده و شراب در دسترس قرار گرفت، نیازی نیست از محبوب صحبت کنی؛ زیرا نور ماه باعث شده است که زمین و آسمان مانند نقره درخشان شوند.
گرچه زور باده می‌آرد به جولان شیشه را
پرتو مهتاب این طاوس را بال و پرست
هوش مصنوعی: هرچند که قدرت شراب می‌تواند شیشه را به حرکت درآورد، اما نور ماه همانند بال و پر برای طاووس است.
باده روشن گهر را نسبتی با ماه نیست
نیست مهتاب با می همچو کف با گوهرست
هوش مصنوعی: شراب روشن و گرانبها هیچ نسبتی با ماه ندارد، همان‌طور که نور مهتاب نسبت به می‌بایست مانند کف در کنار گوهر باشد.
آسیای جام را آب از می روشن بود
موجه صهبا پریزاد قدح را شهپرست
هوش مصنوعی: آسیاب جام به وسیله آب از شراب روشن کار می‌کند و موجه، یعنی درخشان و زیبا، که شبیه پری است، این جام را در دست دارد. این شراب گوارا مانند پرنده‌ای است که در آسمان پرواز می‌کند.
از می لعلی، چراغ جام روشن می شود
چربی پهلوی ماه از آفتاب انورست
هوش مصنوعی: از شراب لعلی، نور جام درخشان می‌شود و چربی کنار ماه، تحت تاثیر نور آفتاب روشن می‌گردد.
از طراوت می چکد هر چند آب از ماهتاب
از بیاض گردن مینا ز شادابی، ترست
هوش مصنوعی: هرچند که آب از نور ماه می‌چکد و به لطافت می‌رسد، اما گردن سفید مینا به خاطر شادابی‌اش ترس از آبیاری دارد.
از طلوع ماه، عالم گرچه روشن می‌شود
آفتاب نشأه می را طلوع دیگرست
هوش مصنوعی: وقتی ماه طلوع می‌کند، دنیا روشن می‌شود، اما نور خورشید و زیبایی‌های آن چیز دیگری است.
فارغند از مهر تابان، تیره روزان خمار
می پرستان را دهان شیشه می خاورست
هوش مصنوعی: افراد غمگین و مأیوس که در جستجوی شادی و عشق هستند، از عشق پاک فاصله دارند و در دل شیشه‌های خالی غرق شده‌اند.
چون کف دریای رحمت، پرتو مهتاب را
شاهدان سیمبر، پوشیده زیر چادرست
هوش مصنوعی: رحمت خداوند همچون کف دریایی است که نور ماه را پنهان کرده و فقط شاهدان باصفاترین آن را می‌بینند.
در بلورین جام، می جولان دیگر می کند
در شب مهتاب، می را آب و تاب دیگرست
هوش مصنوعی: در جام شفاف، شراب به‌طور متفاوتی در حال حرکت است و در شب روشن ماه، حال و هوای شراب به کلی تغییر کرده است.
نور مهتاب پریشان در بساط باغ ها
آهوی مشکین شب را نافه های اذفرست
هوش مصنوعی: نور مهتاب به‌صورت نامنظم و زیبایی در باغ‌ها پخش شده است و مانند عطر مشکین در شب، فضای اطراف را معطر کرده است.
می گشاید عقده سر در گم افلاک را
میکشان را چون سبو دستی که در زیر سرست
هوش مصنوعی: عقده‌های پنهان و پیچیده آسمان را باز می‌کند، مانند لیوانی که در دست کسی است و زیر سرش قرار دارد.
یوسف سیمین بدن در نیل عریان گشته است؟
یا مه تابان نمایان بر سپهر اخضرست
هوش مصنوعی: آیا یوسف با بدن زیبا و نقره‌ای در آب نیل عریان است؟ یا اینکه ماه روشن و درخشان بر آسمان سبز نمایان شده؟
این که صائب در کهنسالی جوانی می کند
از نسیم التفات شاه والا گوهرست
هوش مصنوعی: صائب در پیری هم جوانی و شادابی از خود نشان می‌دهد، که این به خاطر محبت و توجه شاه بزرگ و باارزش است.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۹۷۱ به خوانش عندلیب