گنجور

غزل شمارهٔ ۸۴۳

ای دفتر حسن ترا فهرست خط و خال‌ها
تفصیل‌ها پنهان شده در پرده اجمال‌ها
آتش‌فروز قهر تو، آیینه‌دار لطف تو
هم مغرب ادبارها، هم مشرق اقبال‌ها
پیشانی عفو ترا پرچین نسازد جرم ما
آیینه کی بر هم خورد از زشتی تمثال‌ها؟
سهل است اگر بال و پری نقصان این پروانه شد
کان شمع سامان می‌دهد از شعله زرین بال‌ها
با عقل گشتم هم‌سفر یک کوچه راه از بی‌کسی
شد ریشه‌ریشه دامنم از خار استدلال‌ها
هرشب کواکب کم کنند از روزی ما پاره‌ای
هرروز گردد تنگ‌تر سوراخ این غربال‌ها
حیران اطوار خودم، درمانده کار خودم
هر لحظه دارم نیتی چون قرعه رمال‌ها
هرچند صائب می‌روم سامان نومیدی کنم
زلفش به دستم می‌دهد سررشته آمال‌ها

اطلاعات

وزن: مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای دفتر حسن ترا فهرست خط و خال‌ها
تفصیل‌ها پنهان شده در پرده اجمال‌ها
هوش مصنوعی: ای دفتر زیبایی، تو سرشار از نشانه‌ها و ویژگی‌های ظاهری و باطنی هستی که در قالبی مختصر و جمع و جور مخفی شده‌اند.
آتش‌فروز قهر تو، آیینه‌دار لطف تو
هم مغرب ادبارها، هم مشرق اقبال‌ها
هوش مصنوعی: خشم تو مثل آتش سوزاننده است، اما در عین حال لطف تو مثل آینه‌ای است که از زیبایی‌ها و خوبی‌ها حکایت می‌کند. تو هم منبع شکست‌ها هستی و هم سبب موفقیت‌ها.
پیشانی عفو ترا پرچین نسازد جرم ما
آیینه کی بر هم خورد از زشتی تمثال‌ها؟
هوش مصنوعی: اگر ما معذرت خواهی تو را نادیده بگیریم و خطاهای خود را پنهان کنیم، آیا این مسأله باعث می‌شود که از زشتی‌های چهره‌ها پرده‌برداری نشود؟
سهل است اگر بال و پری نقصان این پروانه شد
کان شمع سامان می‌دهد از شعله زرین بال‌ها
هوش مصنوعی: اگر این پروانه بال و پرش ناقص شود، ایرادی ندارد؛ زیرا آن شمع، به خاطر شعله‌های زیبای خود، او را سر و سامان می‌دهد.
با عقل گشتم هم‌سفر یک کوچه راه از بی‌کسی
شد ریشه‌ریشه دامنم از خار استدلال‌ها
هوش مصنوعی: با تفکر و اندیشه در مسیری قدم زدم و به عمق تنهایی خود پی بردم. دامنم پر از خارهای استدلال‌ها و دلایل شده است که مرا آزار می‌دهند.
هرشب کواکب کم کنند از روزی ما پاره‌ای
هرروز گردد تنگ‌تر سوراخ این غربال‌ها
هوش مصنوعی: هر شب ستاره‌ها بخشی از روزی ما را کم می‌کنند و هر روز این سوراخ‌های غربال تنگ‌تر می‌شود.
حیران اطوار خودم، درمانده کار خودم
هر لحظه دارم نیتی چون قرعه رمال‌ها
هوش مصنوعی: من در شیوه‌های خودم گیج و سردرگم هستم و در کارهایم درمانده‌ام. در هر لحظه نیتی دارم که مانند قرعه‌کشی‌های فال‌گیرها نامشخص و ناگهانی است.
هرچند صائب می‌روم سامان نومیدی کنم
زلفش به دستم می‌دهد سررشته آمال‌ها
هوش مصنوعی: با وجود اینکه به سمت ناامیدی می‌روم، او با زلفش به من امید می‌دهد و می‌توانم آرزوهایم را در دست بگیرم.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۳ به خوانش پری ساتکنی عندلیب
غزل شمارهٔ ۸۴۳ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1388/08/23 14:10
ابراهیم نوربخش

در بیت چهارم واژه ی (پاره ای) و در بیت پنجم واژه ی (درمانده ی) غلط املایی دارد و سر هم نوشته شده است. این یکی از زیباترین و بدیع ترین غزلیات صائب است.بیت اول درباره ی مظاهر زیبای طبیعت بحث می کند و این که تمام زیباییها زیر مجموعه ی زیبایی پروردگار میباشد.
































9

1389/05/01 14:08
نوبی

وزن شعر رو اشتباه نوشته اید. وزن شعر : مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن . هست
لطفا تصحیح کنید.
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1390/07/02 00:10
حمیدرضا ف.

در دیوان صائب به تصحیح محمد قهرمان این غزل هشت بیت دارد
بیت دوم: آتش فروز قهر تو آیینه دار لطف تو/هم مغرب ادبارها هم مشرق اقبال ها
بیت چهارم:سهل است اگر بال و پری نقصان این پروانه شد/کان شمع سامان می دهد از شعله زرین بال ها

1392/02/08 07:05
امین کیخا

رمال را اسدی کید اورده است

1398/03/29 19:05
محمود

شاهکار بی بدیل
شعری پاک و زلال که هیچ وقت کهنه نمیشه
انگار همین امروز سروده شده

1399/02/12 23:05
اسیر نفس امّاره

با سلام و احترام
به نظرم «شد ریشه ریشه پای دل از خار استدلالها» صحیح می باشد.

1399/05/08 03:08
Seyyed hossein Seyyed Hossein

یکی از سخت ترین شعر هایی که شنیدم تقریبا هیچیش نفهمیدم
تو رو خدا سعی کنید ترجمه یا حداقل مفهوم هم بزارید با توجه به اینکه اکثریت مردم مبتدی هستند

1400/01/02 15:04
سمیه شکری

در بیت اول «فهرست» با ساکن خوانده میشود.

1400/09/29 12:11
علی رفیعی

به نظرم خیلی غزل زیباییه و در اون از آرایه های ادبی بسیار لطیف و دلنشین استفاده شده. به قول "محمود" خیلی زلاله.

من البته خیلی در شرح و  تفسیر وارد نیستم و بیشتر از همین سایت گنجور پیداشون میکنم. ولی چون برای این شعر چیزی نبود، نظر شخصیمو مینویسم تا کاربلدا اصلاحم کنن.

بیت اول : انگار که زیبایی های معشوقش رو در دفتری گردآوری کرده و در فهرست اون پر از خط و خاله. یعنی معشوقش بسیار زیباست. اما بعد میگه که شرح کامل زیبایی تو در پوششی از خط و خال و زیبایی ظاهری تو هست. یعنی تو برای من خیلی زیباتر از خط و خال هایت هستی.

بیت دوم : منظور اینه که قهر و خشم تو، انتهای تمامی سختی های دنیاست و لطف تو، انتهای اقبال و توفیق. این رو از تضاد مشرق و مغرب میشه برداشت کرد. یعنی خشم تو برای من بزرگ ترین شوربختی و لطف تو بزرگ ترین موفقیته.

بیت سوم : میگه جرم و جفای من به تو، خدشه ای به صفت بخشندگیت وارد نمیکنه. ذات تو همیشه ثابت و زیباست.

بیت چهارم : منظور از شمع همون معشوقشه. پروانه که همون عاشقه، وقتی به دور شمع میچرخه، بالش میسوزه. اما شاعر میگه که این سوختن مهم نیست، معشوق داره عاشق رو زیبا و متعالی میکنه؛ حالا در این راه هر رنجی هم وارد بشه رواست

بیت های بعدی هم از شوریده حالی و اوضاع خرابش به خاطر عشق که به قول حافظ آتشیست که در خرمن پروانه افتاده،حکایت میکنه. در بیت 5، شاعر از تقابل عشق و عقل گفته. اما به نظرم لازمه که بگیم منظور از عقل، تفکر مصلحت اندیشه و نه عقلی که در قرآن میگه باهاش تعقل و تفکر کنید. اتفاقا به نظرم توانایی عاشق شدن آدم ارتباط مستقیم با میزان تفکری که در همه چیز میکنه داره.

خوشحال میشم اگه چیز دیگه ای به نظر شما اومد، نظرات من رو هم اصلاح کنید.