گنجور

غزل شمارهٔ ۸۰۲

در زلف مده راه دگر باد صبا را
زین بیش ملرزان دل آسوده ما را
از آینه و آب شود حسن دو چندان
در چهره خوبان بنگر صنع خدا را
در زلف تو گردید دل خون شده ام مشک
سازد سفر هند، سیه رنگ حنا را
با نار چه حاجت بود آنجا که بود نور؟
از شمع مکن تیره مزار شهدا را
گفتار ز کردار به معراج برآید
از دست گشاده است پر و بال، دعا را
در دیده ما خاک نشینان قناعت
قدر پر کاهی نبود بال هما را
بی مغز، سبکتر شود از سنگ ملامت
از کوه، بلنگر نتوان کرد صدا را
هر سو مرو ای دیده که چون از حرکت ماند
رو در حرم کعبه بود قبله نما را
صائب به جز از جبهه واکرده تسلیم
مانع نشود هیچ سپر تیر قضا را

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در زلف مده راه دگر باد صبا را
زین بیش ملرزان دل آسوده ما را
هوش مصنوعی: پرش کنی یا با وزش بادی دیگر، زلف محبوب را به هم نریز. همین حالا دل ما در آرامش است و نخواهیم آن را به هم بریزی.
از آینه و آب شود حسن دو چندان
در چهره خوبان بنگر صنع خدا را
هوش مصنوعی: حسن و زیبایی انسان‌ها در آینه و آب به شکلی دو برابر نمایان می‌شود. به چهره زیباهای دنیا نگاه کن و آفرینش و هنرنمایی خداوند را مشاهده کن.
در زلف تو گردید دل خون شده ام مشک
سازد سفر هند، سیه رنگ حنا را
هوش مصنوعی: به خاطر زلف‌های تو، دلم به حالتی سخت داغان و پریشان شده است. حالا می‌خواهم به هند سفر کنم تا سیاهی حنا را به رنگ مشک درآورم.
با نار چه حاجت بود آنجا که بود نور؟
از شمع مکن تیره مزار شهدا را
هوش مصنوعی: اگر نور وجود دارد، دیگر نیازی به آتش نیست. نباید با شمع، ابوالحسن شهدا را تیره کنیم.
گفتار ز کردار به معراج برآید
از دست گشاده است پر و بال، دعا را
هوش مصنوعی: اگر انسان کردار نیک داشته باشد، گفتار او نیز به عرش می‌رسد. از این رو، دعا و نیایش او به آسانی و با بال و پر آزاد قابل انجام است.
در دیده ما خاک نشینان قناعت
قدر پر کاهی نبود بال هما را
هوش مصنوعی: در نگاه ما کسانی که زندگی ساده‌ای دارند، ارزش و قدر زحمت‌های بزرگ به اندازه یک پر کاهی هم نیست.
بی مغز، سبکتر شود از سنگ ملامت
از کوه، بلنگر نتوان کرد صدا را
هوش مصنوعی: اگر کسی بی‌فکر باشد، نسبت به سنگی که ملامت می‌شود، سبکتر خواهد بود. اما مانند کوهی، نمی‌توان صدایی را بلند کرد.
هر سو مرو ای دیده که چون از حرکت ماند
رو در حرم کعبه بود قبله نما را
هوش مصنوعی: به اطراف نگاه نکن، زیرا اگر از حرکت بایستی، رو به خانه کعبه خواهی بود که قبله‌نما را نشان می‌دهد.
صائب به جز از جبهه واکرده تسلیم
مانع نشود هیچ سپر تیر قضا را
هوش مصنوعی: اگر کسی در برابر مشکلات و سختی‌ها تسلیم شود، هیچ چیز نمی‌تواند مانع از پیشرفت قضا و قدر او شود.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۸۰۲ به خوانش عندلیب