غزل شمارهٔ ۷۴
نیست از رازِ نهانِ من خبر جاسوس را
نبضِ من بندِ زبان گردید جالینوس را
بیندامت نیست هر حرفی که از لب سر زند
بخیهزن از خامشی این رخنهٔ افسوس را
نالهٔ دل کرد رسوا عشقِ پنهانِ مرا
نیست ممکن در بغلکردن نهان ناقوس را
صاحبانِ کشف بیقدرند در درگاه حق
نیست در دیوانِ شاهان رتبهای جاسوس را
نیست مانع از تماشا جامهٔ فانوسِ شمع
وای بر شمعی که از پرتو کند فانوس را
چون پر و بالی نباشد، راهِ آزادی است بند
روزنِ زندان کند دلگیرتر محبوس را
عشق در هر دل که افروزد چراغِ دوستی
چون پرِ پروانه سوزد پردهٔ ناموس را
عالمِ معقول بر هر کس که صائب جلوه کرد
نشمرد موجِ سراب این عالمِ محسوس را
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نیست از رازِ نهانِ من خبر جاسوس را
نبضِ من بندِ زبان گردید جالینوس را
هوش مصنوعی: جاسوسان از رازهای پنهان من خبر ندارند، زیرا نبض من زبان مرا بسته است.
بیندامت نیست هر حرفی که از لب سر زند
بخیهزن از خامشی این رخنهٔ افسوس را
هوش مصنوعی: هر چیزی که از دهان خارج میشود، بدون پشیمانی نیست و مانند دوختن زخم، کلام میتواند جراحتهای ناشی از سکوت را التیام بخشد.
نالهٔ دل کرد رسوا عشقِ پنهانِ مرا
نیست ممکن در بغلکردن نهان ناقوس را
هوش مصنوعی: درد دل من باعث شده عشق پنهان من آشکار شود. نمیتوانم در آغوش گرفتنی که مخفی است، سر و صدای ناقوس را بپوشانم.
صاحبانِ کشف بیقدرند در درگاه حق
نیست در دیوانِ شاهان رتبهای جاسوس را
هوش مصنوعی: افرادی که به مقامات معنوی دست یافتهاند، در پیشگاه خداوند ارزش و مقامی ندارند و در دیوان و محضر شاهان هم جایگاهی برای اهل جاسوسی نیست.
نیست مانع از تماشا جامهٔ فانوسِ شمع
وای بر شمعی که از پرتو کند فانوس را
هوش مصنوعی: نمیتوان مانع تماشای نور شمع شد، اما وای بر شمعی که نورش میتواند فانوس را خاموش کند.
چون پر و بالی نباشد، راهِ آزادی است بند
روزنِ زندان کند دلگیرتر محبوس را
هوش مصنوعی: وقتی که فردی پر و بال آزادی نداشته باشد، حتی وقتی در زندان هم باشد، میتواند از روزنهای آن احساس سنگینی و ناراحتی کند. احساس حبس و محدودیت در او بیشتر میشود.
عشق در هر دل که افروزد چراغِ دوستی
چون پرِ پروانه سوزد پردهٔ ناموس را
هوش مصنوعی: عشق اگر در دل کسی شعلهور شود، مانند پر پروانهای است که در نور چراغ دوستی میسوزد و این باعث میشود از مرزهای اخلاقی و عفت فراتر رود.
عالمِ معقول بر هر کس که صائب جلوه کرد
نشمرد موجِ سراب این عالمِ محسوس را
هوش مصنوعی: هر کسی که به علم و عقل برسد، نمیتواند به ظواهر دنیای مادی و فریبنده آن، مانند سراب، توجه کند و آن را جدی بگیرد.

صائب