گنجور

غزل شمارهٔ ۷۳

نعل در آتش گدازد، روی گرمت بوس را
زخمیِ دندان کند لعلت لبِ افسوس را
ناله و افغانِ من از لنگرِ تمکینِ اوست
بت ز خاموشی به فریاد آورد ناقوس را
خط چنین گر تنگ سازد بر دهانش جای بوس
می‌کند گنجینهٔ گوهر کفِ افسوس را
گردشِ نُه آسمان از آهِ آتشبارِ ماست
شمع می‌آرد به چرخ از دودِ خود فانوس را
دیدنِ گل از قفس، بارست بر مرغِ چمن
رخنهٔ زندان کند دلگیرتر محبوس را
سر ز دنبالِ خودآرا بر ندارد چشمِ شور
محضرِ قتل است حسنِ بال و پر طاوس را
دیده ای کز مو‌شکافی پرده‌سوزِ غفلت است
خانهٔ صیاد داند خرقهٔ سالوس را
صاحبانِ کشف بیقدرند در درگاه حق
نیست صائب پیشِ شاهان رتبه‌ای جاسوس را

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نعل در آتش گدازد، روی گرمت بوس را
زخمیِ دندان کند لعلت لبِ افسوس را
هوش مصنوعی: آتش نعل را می‌سوزاند، و گرمای تو باعث می‌شود لب زیبا و سرخ تو به خاطر دندان‌هایم زخم شود و بر افساد بگویید.
ناله و افغانِ من از لنگرِ تمکینِ اوست
بت ز خاموشی به فریاد آورد ناقوس را
هوش مصنوعی: ناله و گریه‌ی من به خاطر تسلط و قدرت اوست، بتِ خاموشی به فریاد و ندا درآوردن ناقوس را.
خط چنین گر تنگ سازد بر دهانش جای بوس
می‌کند گنجینهٔ گوهر کفِ افسوس را
هوش مصنوعی: اگر خطی تنگ بر لبه‌ی دهانش بیفتد، انگار گنجینه‌ای از گوهر را با کف افسوس می‌بوسد.
گردشِ نُه آسمان از آهِ آتشبارِ ماست
شمع می‌آرد به چرخ از دودِ خود فانوس را
هوش مصنوعی: گردش نه آسمان به خاطر ناله‌ها و آتش‌سوزی‌های ما است. از دودی که ایجاد می‌کنیم، چراغی برای روشنی در آسمان فراهم می‌شود.
دیدنِ گل از قفس، بارست بر مرغِ چمن
رخنهٔ زندان کند دلگیرتر محبوس را
هوش مصنوعی: دیدن گل از دور، باعث می‌شود که پرنده‌ای که در قفس است بیشتر احساس غم و دلتنگی کند و این زیبایی در عین حال که لذت‌بخش است، حس زندانی بودنش را هم بیشتر به او یادآوری می‌کند.
سر ز دنبالِ خودآرا بر ندارد چشمِ شور
محضرِ قتل است حسنِ بال و پر طاوس را
هوش مصنوعی: چشم بدی به زیبایی‌های خود نمی‌دوزد، زیرا زیبایی همچون حسن و بال و پر طاووس در معرض خطر و آسیب قرار دارد.
دیده ای کز مو‌شکافی پرده‌سوزِ غفلت است
خانهٔ صیاد داند خرقهٔ سالوس را
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که کسی که به جزئیات و دقت نگاه کند، متوجه می‌شود که زندگی در زیر پرده‌ی غفلت چه آسیب‌هایی می‌تواند به ارمغان بیاورد. مانند صیادی که به دقت شرایط را می‌سنجند و می‌دانند که چطور باید در برابر فریب‌ها و نیرنگ‌ها هوشیار باشند.
صاحبانِ کشف بیقدرند در درگاه حق
نیست صائب پیشِ شاهان رتبه‌ای جاسوس را
هوش مصنوعی: کسانی که به رازهای عمیق دست یافته‌اند، ارزش چندانی در پیشگاه خدا ندارند و در نزد بزرگان و صاحب‌منصبان، به مانند یک جاسوس، مقام و جایگاهی ندارند.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۷۳ به خوانش عندلیب