گنجور

غزل شمارهٔ ۶۷۷۰

فلک یک حلقه چشم است اگر صاحب نظر باشی
تویی آن چشم را مردم اگر روشن گهر باشی
به همت می توانی قطع کردن آسمان ها را
چرا با این چنین تیغی نهان زیر سپر باشی؟
روان شو چون شراب صبح در رگهای مخموران
گره تا چند بر یک جای چون آب گهر باشی؟
تمنای تو دارد نعل در آتش عزیزان را
چو یوسف چند زندانی در آغوش پدر باشی؟
پریشان می کنی از فکر گوهر قطره خود را
نمی دانی که خود را جمع اگر سازی گهر باشی
ز برگ لاله می آید به گوش این مژده عاشق را
که داغ از سینه می روید اگر خونین جگر باشی
براندازد چو اخگر از گریبان قبضه خاکت
اگر چون آفتاب گرمرو روشن گهر باشی
اگر شب را نداری زنده صائب جهد کن باری
فلک را تیر روی ترکش از آه سحر باشی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

فلک یک حلقه چشم است اگر صاحب نظر باشی
تویی آن چشم را مردم اگر روشن گهر باشی
هوش مصنوعی: اگر به دنیای پیرامونت با دقت و بصیرت نگاه کنی، متوجه خواهی شد که آسمان فقط یک حلقه از چشم است. اگر فردی صاحب نظر و آگاه باشی، آن چشم تو هستی که دنیا را می‌بیند و اگر درونت با ارزش و نورانی باشد، مردم نیز این روشنی را خواهند دید.
به همت می توانی قطع کردن آسمان ها را
چرا با این چنین تیغی نهان زیر سپر باشی؟
هوش مصنوعی: با تلاش و اراده‌ات می‌توانی آسمان‌ها را نیز بشکافی، پس چرا با این سلاح پنهانی و زیر چتر محافظت خود را محدود کنی؟
روان شو چون شراب صبح در رگهای مخموران
گره تا چند بر یک جای چون آب گهر باشی؟
هوش مصنوعی: روح خود را آزاد کن و مانند شراب صبحگاهی که در رگ‌های شب‌زنده‌داران جاری می‌شود، جریان پیدا کن. تا کی می‌خواهی در یک مکان ثابت بمانی و همچون آب در جویبار ساکن باشی؟
تمنای تو دارد نعل در آتش عزیزان را
چو یوسف چند زندانی در آغوش پدر باشی؟
هوش مصنوعی: عزیزان در آتش ناله می‌کنند و آرزوی تو را دارند، مانند یوسف که در زندان به انتظار آغوش پدرش بود. آیا تو می‌توانی به این وضعیت پاسخ دهی؟
پریشان می کنی از فکر گوهر قطره خود را
نمی دانی که خود را جمع اگر سازی گهر باشی
هوش مصنوعی: تو با افکار آشفته‌ات، خود را به دردسر می‌اندازی و نمی‌دانی که اگر خود را سر و سامان دهی، می‌توانی چون جواهر درخشان باشی.
ز برگ لاله می آید به گوش این مژده عاشق را
که داغ از سینه می روید اگر خونین جگر باشی
هوش مصنوعی: این بیت به ما خبر می‌دهد که از برگ‌های لاله پیامی به عاشق می‌رسد، که نشان می‌دهد اگر دل شکسته و خونین جگر باشد، احساسات و دردهای درونی‌اش به بیرون خواهند آمد. در واقع، این یک نوید به عاشقان است که نشان از عمق عشق و رنج دارد.
براندازد چو اخگر از گریبان قبضه خاکت
اگر چون آفتاب گرمرو روشن گهر باشی
هوش مصنوعی: اگر تو چون آفتاب درخشان و گرم باشی، آن‌گاه می‌توانی همچون ذره‌ای خاک، هر چیزی را از خود دور کنی.
اگر شب را نداری زنده صائب جهد کن باری
فلک را تیر روی ترکش از آه سحر باشی
هوش مصنوعی: اگر شب را تجربه نکرده‌ای، تلاش کن تا به حقیقت دست یابی. به یاد داشته باش که امید و آرزو همچون تیرِ خنجر در دست توست که می‌تواند روزی روشن را برایت به ارمغان بیاورد.

حاشیه ها

1399/01/27 20:03
محمدرضا سادات سرکی (ناظم)

بسم الله الرحمن الرحیم.
جناب صائب قدس الله روحه، از ارباب مشاهده و در سیر و سلوک به وادیهای سترگ عروج فرموده بودند. غزل حاضر، فلک یک حلقه چشم است اگر صاحب نظر باشی، جدیدا با عکسهایی که دوربین هابل از کهکشان انداخته سحابی ها مانند حلقه چشم است، در بیت دوم به همت می‌توان قطع کردن آسمان ها را، کاملا آگاهانه نشانی میدهد که باسیرو سلوک است که میتوانی آن را به دست آوری.