گنجور

غزل شمارهٔ ۶۷۰۵

کی کند غافل دل آگاه را خوابیدگی؟
از رسیدن نیست مانع راه را خوابیدگی
از دل بیدار کوته می شود راه دراز
دور می سازد ره کوتاه را خوابیدگی
در حجاب ابر غافل نیست از ذرات، مهر
پرده بینش نگردد شاه را خوابیدگی
جمع سازد در کمین صیاد خود را بیشتر
می کند بیدارتر آن ماه را خوابیدگی
تیغ لنگردار را در قطع، دست دیگرست
بال و پر گردد دل آگاه را خوابیدگی
در زمین گیران غفلت پند را تاثیر نیست
از جرس کمتر نگردد راه را خوابیدگی
فتنه را بیداری دولت بود خواب گران
خوش نباشد صاحبان جاه را خوابیدگی
خصم چون هموار شد از مکر او ایمن مشو
فتنه باشد آب زیر کاه را خوابیدگی
چون تواند سبزه زیر سنگ قامت راست کرد؟
سنگ ره شد صائب گمراه را خوابیدگی

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کی کند غافل دل آگاه را خوابیدگی؟
از رسیدن نیست مانع راه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: آیا کسی می‌تواند دل بیدار و آگاه را به خواب فرو برد؟ خوابیدگی مانع از رسیدن به مقصود نیست.
از دل بیدار کوته می شود راه دراز
دور می سازد ره کوتاه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: وقتی دل بیدار است، راه‌های طولانی کوتاه‌تر می‌شود و در حالت خوابیدگی، مسیرهای نزدیک هم به درازا می‌کشد.
در حجاب ابر غافل نیست از ذرات، مهر
پرده بینش نگردد شاه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: در پناه ابرها، خداوند به جزئیات زندگی توجه دارد و بینش و آگاهی باعث نمی‌شود که پادشاها در خواب غفلت باقی بمانند.
جمع سازد در کمین صیاد خود را بیشتر
می کند بیدارتر آن ماه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: در کمین منتظر، صیاد بیشتر تلاش می‌کند تا شکار خود را به دام بیندازد و این باعث می‌شود که آن ماه، حتی در خواب، بیشتر هوشیار و بیدار شود.
تیغ لنگردار را در قطع، دست دیگرست
بال و پر گردد دل آگاه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: تیغی که در قطع کردن استفاده می‌شود، به معنای تیر خلاص نیست و برای کسی که آگاه است، خواب آلودگی دیگر معنایی ندارد. به عبارت دیگر، افراد آگاه و هوشیار هیچگاه تسلیم کاستی‌ها نمی‌شوند و همچنان بال و پر خود را حفظ می‌کنند.
در زمین گیران غفلت پند را تاثیر نیست
از جرس کمتر نگردد راه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: در افرادی که در خواب غفلت به سر می‌برند، نصیحت و اندرز تأثیری ندارد، و مانند صدای زنگ که نمی‌تواند راه را تغییر دهد، خواب آلودگی آنها را از حرکت بازمی‌دارد.
فتنه را بیداری دولت بود خواب گران
خوش نباشد صاحبان جاه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: فتنه زمانی به وجود می‌آید که دولت و قدرت بیدار و هوشیار باشد، و خواب سنگین برای صاحبان مقام و ثروت خوشایند نیست.
خصم چون هموار شد از مکر او ایمن مشو
فتنه باشد آب زیر کاه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: زمانی که دشمن به نظر بی‌خطر می‌رسد، نباید خود را در امان بدانیم. ممکن است در پس وضعیت ظاهری آرام، فتنه و توطئه‌ای در حال شکل‌گیری باشد که به زودی خود را نشان خواهد داد.
چون تواند سبزه زیر سنگ قامت راست کرد؟
سنگ ره شد صائب گمراه را خوابیدگی
هوش مصنوعی: چگونه ممکن است گیاهی که زیر سنگ قرار دارد، قد راست کند؟ سنگ مانع رشد اوست، اما در عین حال، خواب و بی‌حالی کسی که گمراه است، مانند سنگی است که مانع از رشد و پیشرفت او می‌شود.