گنجور

غزل شمارهٔ ۶۵۱۰

چرب نرمی ز رقیبان ستمکار مجو
گل بی خار ز خار سر دیوار مجو
مغز تحقیق ز ارباب عمایم مطلب
آنچه در سر نتوان یافت ز دستار مجو
با علایق سخن از عالم تجرید مزن
پیشی از قافله با جان گرانبار مجو
سخنی کز لب خاموش تراود بکرست
گوهر سفته ز گنجینه اسرار مجو
در ترازوی قیامت نتوان یافت کجی
حیف و میل از دل و از دیده بیدار مجو
سرو را دست تهی خط امان شد ز خزان
عمر اگر می طلبی روزی بسیار مجو
دل آسوده مخواه از فلک زنگاری
خوشه از سبزه بی حاصل زنگار مجو
سایه بال هما خواب گران می آرد
در سراپرده دولت دل بیدار مجو
خون چو شد مشک، محال است دگر خون گردد
دل خود صائب ازان طره طرار مجو

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چرب نرمی ز رقیبان ستمکار مجو
گل بی خار ز خار سر دیوار مجو
هوش مصنوعی: از رقبای ظلم‌کننده انتظار نداشته باش که به خوبی و نرمی رفتار کنند. درخت گل را بدون خار نمی‌توان یافت و نمی‌توان به دنبال زیبایی‌ها بود بدون آن که با مشکلات و موانع مواجه شد.
مغز تحقیق ز ارباب عمایم مطلب
آنچه در سر نتوان یافت ز دستار مجو
هوش مصنوعی: محتوای اصلی و ارزش واقعی پژوهش‌ها و تحقیق‌ها را از کسانی که تنها لباس و ظواهر را دارند و دانش عمیق و واقعی ندارند، نمی‌توان به دست آورد. آنچه در ذهن انسان قرار دارد و واقعی است، نباید به دنبال نشانه‌های ظاهری و زینت‌های بیرونی آنها بگردیم.
با علایق سخن از عالم تجرید مزن
پیشی از قافله با جان گرانبار مجو
هوش مصنوعی: در مورد مسایل دنیایی و مادی صحبت نکن، چرا که دنبال کردن آن‌ها با روح سنگین و غمگین، تو را از مسیر اصلی منحرف می‌کند.
سخنی کز لب خاموش تراود بکرست
گوهر سفته ز گنجینه اسرار مجو
هوش مصنوعی: اگر از تو سخنی بیرون بیاید که بی‌صدا و بی‌کلام باشد، بدان که این سخن ارزشمند است. پس به دنبال گنجینه‌های پنهان و اسرار نرو، چرا که همین کلام بی‌صدا خود یک گنج است.
در ترازوی قیامت نتوان یافت کجی
حیف و میل از دل و از دیده بیدار مجو
هوش مصنوعی: در روز قیامت، تمامی اعمال انسان به دقت سنجیده می‌شود و نمی‌توان به سادگی تقلب یا نادرستی را پنهان کرد. پس باید از دل و چشم بیدار و آگاهی خود بهره ببری و از کجی و نادرستی دوری کنی.
سرو را دست تهی خط امان شد ز خزان
عمر اگر می طلبی روزی بسیار مجو
هوش مصنوعی: سرو که نماد زیبایی و جوانی است، در مقابل خزان عمر که به معنای پیری و ناپایداری زندگی است، احساس ضعف و تنهایی می‌کند. اگر به دنبال سرمایه و روزی بسیار هستی، به دنبال آن نباش؛ زیرا در این زمان، چیزهای مهم‌تری وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد.
دل آسوده مخواه از فلک زنگاری
خوشه از سبزه بی حاصل زنگار مجو
هوش مصنوعی: از آسمان و تقدیر هیچ گاه انتظار نداشته باش که آرامش و آسایش برای تو بیاورد، زیرا همچنان که خوشه‌ای از سبزه بی‌حاصل نمی‌تواند به تو ثمری برساند، از زندگی هم انتظار زیادی نداشته باش.
سایه بال هما خواب گران می آرد
در سراپرده دولت دل بیدار مجو
هوش مصنوعی: اگر در زندگی به خواب غفلت بروی و از آرامش و بیداری دل دور شوی، به مانند سایه‌ای می‌مانی که خواب سنگینی را به ارمغان می‌آورد. در این حالت، نباید انتظار داشته باشی که در زندگی موفقیت و سعادت را تجربه کنی. پس بهتر است همیشه هشیار و بیدار باشی تا بتوانی از فرصت‌های زندگی بهره‌مند شوی.
خون چو شد مشک، محال است دگر خون گردد
دل خود صائب ازان طره طرار مجو
هوش مصنوعی: وقتی که خون لبه‌های مشک را بگیرد، دیگر نمی‌تواند به حالت اول خود برگردد. دل صائب، به خاطر زیبایی آن طره‌های جذاب، هرگز نباید به چیز دیگری فکر کند.