گنجور

غزل شمارهٔ ۶۴۹۱

از نسیم ای ساکن بیت الحزن غافل مشو
چشم می خواهی ز بوی پیرهن غافل مشو
چون نمی آید به چشم از بس لطافت نوبهار
از تماشای گل و سرو و سمن غافل مشو
دیدنی دارند جمعی کز سفر باز آمدند
زینهار از تازه رویان چمن غافل مشو
میوه فردوس می بخشد حیات جاودان
ای دل بیمار ازان سیب ذقن غافل مشو
چون ز محفل پای نتوانی کشیدن همچو شمع
از حضور خلوت در انجمن غافل مشو
چون خرابی نیست معماری بنای جسم را
تا نفس داری ز تعمیر بدن غافل مشو
صبح و شام چرخ کم فرصت به هم پیوسته است
در لباس زندگانی از کفن غافل مشو
گرچه از گفتار شیرین چون شکر دل می بری
از شکر ای طوطی شیرین سخن غافل مشو
از چه خس پوش می دارند بینایان خطر
در زمان خط ازان چاه ذقن غافل مشو
شکر این معنی که در غربت عزیزی یافتی
حق شناسی کن، ز اخوان وطن غافل مشو
چون عقیق از سیم و زر هر چند یابی خانه ها
دل منه بر غربت، از یاد یمن غافل مشو
نیست چون مستی کلیدی مخزن اسرار را
در بهار از ناله مرغ چمن غافل مشو
خاک غربت را ز بوی خوش معنبر ساختی
بیش ازین ای نافه از ناف ختن غافل مشو
دیدی از اخوان چه پیش آمد عزیز مصر را
از تهی چشمان صحرای وطن غافل مشو
چشم پاک من نگه دارد ز آفت حسن را
گر ز خود غافل شوی، باری ز من غافل مشو
در سیاهی صائب آب زندگانی مدغم است
زینهار از خال آن کنج دهن غافل مشو

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از نسیم ای ساکن بیت الحزن غافل مشو
چشم می خواهی ز بوی پیرهن غافل مشو
هوش مصنوعی: اگر در محلی غم‌انگیز هستی، از نسیم و بوی خوش لباس کسی غافل نشو، زیرا این تجربیات می‌توانند نشانه‌هایی از زیبایی و امید باشند.
چون نمی آید به چشم از بس لطافت نوبهار
از تماشای گل و سرو و سمن غافل مشو
هوش مصنوعی: وقتی لطافت و زیبایی بهار با گل‌ها، سروها و سمن‌ها رویت می‌شود، مغشوش نشو و از تماشای آن غافل نشو.
دیدنی دارند جمعی کز سفر باز آمدند
زینهار از تازه رویان چمن غافل مشو
هوش مصنوعی: گروهی که از سفر برگشته‌اند، چیزهایی دیدنی دارند. مراقب باش که از جوانان زیبای باغ غافل نشوی.
میوه فردوس می بخشد حیات جاودان
ای دل بیمار ازان سیب ذقن غافل مشو
هوش مصنوعی: ای دل بیمار، از میوه‌ای که زندگی جاودانی می‌بخشد غافل نباش؛ همان میوه‌ای که در بهشت وجود دارد و به تو انرژی و حیات می‌دهد. از سیب‌های بی‌ارزش و ظاهری دوری کن و به ارزش‌های والا توجه کن.
چون ز محفل پای نتوانی کشیدن همچو شمع
از حضور خلوت در انجمن غافل مشو
هوش مصنوعی: اگر نمی‌توانی از جمع خارج شوی، مانند شمع نخواهی توانست در یک جمع خوش درخشان باشی. از حضور خود در محافل غافل نشو.
چون خرابی نیست معماری بنای جسم را
تا نفس داری ز تعمیر بدن غافل مشو
هوش مصنوعی: تا زمانی که زنده‌ای، غافل از ساخت و تعمیر بدن خود نباش. چون وقتی که بدن خراب شود، دیگر فرصتی برای بازسازی آن نخواهی داشت.
صبح و شام چرخ کم فرصت به هم پیوسته است
در لباس زندگانی از کفن غافل مشو
هوش مصنوعی: صبح و شب به سرعت در حال گذر است، بنابراین در زندگی‌ات از یاد مرگ غافل نشو.
گرچه از گفتار شیرین چون شکر دل می بری
از شکر ای طوطی شیرین سخن غافل مشو
هوش مصنوعی: اگرچه با گفتار شیرین و خوشایندت مردم را شاد می‌کنی و دل‌ها را می‌ربایی، اما تو ای طوطی خوش‌زبان، فراموش نکن که در صحبت‌های شیرین خود نیز باید دقت کنی و از اصول سخن‌گویی غافل نشوی.
از چه خس پوش می دارند بینایان خطر
در زمان خط ازان چاه ذقن غافل مشو
هوش مصنوعی: چرا بینایان در زمان خطر، از پوشیدن خس (پوشش یا تزویر) پرهیز نمی‌کنند؟ در این زمان، از چاه دقت و توجه غافل نشوید.
شکر این معنی که در غربت عزیزی یافتی
حق شناسی کن، ز اخوان وطن غافل مشو
هوش مصنوعی: قدردان این باشید که در دوری خانه، دوستان خوبی یافته‌اید و از برادران و هموطنان‌تان غافل نشوید.
چون عقیق از سیم و زر هر چند یابی خانه ها
دل منه بر غربت، از یاد یمن غافل مشو
هوش مصنوعی: اگرچه مانند سنگ عقیق از طلا و نقره به دست می‌آوری، اما هیچگاه دل خود را بر غربت متمرکز نکن و از یاد سرزمین یمن غافل مشو.
نیست چون مستی کلیدی مخزن اسرار را
در بهار از ناله مرغ چمن غافل مشو
هوش مصنوعی: در فصل بهار، از صدای ناله و غمگین پرنده‌های چمن غافل نشو، چون مستی مانند کلیدی است که درهای اسرار را می‌گشاید.
خاک غربت را ز بوی خوش معنبر ساختی
بیش ازین ای نافه از ناف ختن غافل مشو
هوش مصنوعی: خاک غربت را به عطر خوشی آراسته‌ای، بیش از این ای گل عطرآگین از ختن، از یاد نرو.
دیدی از اخوان چه پیش آمد عزیز مصر را
از تهی چشمان صحرای وطن غافل مشو
هوش مصنوعی: در اینجا به ما یادآوری می‌شود که مانند داستان اخوان، نباید نسبت به عزیزان و اوضاع وطن خود غافل شویم. چشم‌پوشی از مشکلات و واقعیت‌های موجود می‌تواند ما را به حوادث ناگواری دچار کند. به عبارت دیگر، باید همیشه مراقب و آگاه باشیم و به واقعیت‌های محیط خود توجه کنیم.
چشم پاک من نگه دارد ز آفت حسن را
گر ز خود غافل شوی، باری ز من غافل مشو
هوش مصنوعی: چشم پاک من مراقب زیبایی‌هاست. اگر تو از خود غافل شوی، اما مرا فراموش نکن.
در سیاهی صائب آب زندگانی مدغم است
زینهار از خال آن کنج دهن غافل مشو
هوش مصنوعی: در تاریکی، آب زندگی پنهان است. مراقب باش که از نقطه‌ای که در دهان پنهان است غافل نشوی.