گنجور

غزل شمارهٔ ۶۴۹۰

در کهنسالی ز مرگ ناگهان غافل مشو
برگ چون شد زرد از باد خزان غافل مشو
امن نتوان زیست از اقبال و ادبار فلک
از دم شمشیر و از پشت کمان غافل مشو
از چراغی می توان افروخت چندین شمع را
دولتی چون رودهد از دوستان غافل مشو
تا در ایام خزان برگ و نوایی باشدت
در بهار از بلبلان ای باغبان غافل مشو
برگ از اندک نسیمی دست و پا گم می کند
تا نفس باقی است از پاس زبان غافل مشو
دیدی از اخوان چه پیش آمد عزیز مصر را
زینهار از مکر اخوان زمان غافل مشو
هر کجا چون شمع گرم محفل آرایی شوی
از دهان گاز ای آتش زبان غافل مشو
تا زبان شکر جای سبزه باشد حاصلت
از زمین تشنه، ای آب روان غافل مشو
نابجا نبود سخن، مگشا لب گفتار خویش
از هدف چون تیر در بحر کمان غافل مشو
برندارد دولت بیدار غفلت، زینهار
در کنار بام از خواب گران غافل مشو
رشته هستی به قدر فکر می گردد بلند
صائب از تحصیل عمر جاودان غافل مشو

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

در کهنسالی ز مرگ ناگهان غافل مشو
برگ چون شد زرد از باد خزان غافل مشو
هوش مصنوعی: در دوران پیری هرگز غفلت نکن از مرگ، چرا که مانند برگی که در پاییز زرد می‌شود، زندگی نیز ناگهان به پایان می‌رسد.
امن نتوان زیست از اقبال و ادبار فلک
از دم شمشیر و از پشت کمان غافل مشو
هوش مصنوعی: در زندگی نمی‌توان به طور کامل از نیک و بد روزگار در امان بود، پس همیشه مراقب خطرات و چالش‌ها باشید.
از چراغی می توان افروخت چندین شمع را
دولتی چون رودهد از دوستان غافل مشو
هوش مصنوعی: با یک چراغ می‌توان چندین شمع را روشن کرد. مانند دولتی که به مانند رود جاری است، از دوستان خود غافل نشوید.
تا در ایام خزان برگ و نوایی باشدت
در بهار از بلبلان ای باغبان غافل مشو
هوش مصنوعی: اوقات سخت و تاریک نمی‌تواند مانع زیبایی و شادابی زندگی باشد. بنابراین، در زمان‌های خوش، باید از همه امکانات بهره‌برداری کرد و چیزی را از دست ندهی.
برگ از اندک نسیمی دست و پا گم می کند
تا نفس باقی است از پاس زبان غافل مشو
هوش مصنوعی: برگ در یک نسیم ملایم به راحتی خود را گم می‌کند و نمی‌تواند درست بایستد، اما تو باید همیشه به زبان و گفتار خود توجه داشته باشی تا زمانی که نفس می‌کشی.
دیدی از اخوان چه پیش آمد عزیز مصر را
زینهار از مکر اخوان زمان غافل مشو
هوش مصنوعی: به یاد داشته باش که موضوعاتی مانند خیانت و مکر می‌تواند نتایج خطرناکی داشته باشد، همان‌طور که در داستان عزیز مصر نشان داده شده است. بنابراین باید هوشیار و محتاط باشی و در برابر فریب‌ها و نیرنگ‌های دیگران آگاه باشی.
هر کجا چون شمع گرم محفل آرایی شوی
از دهان گاز ای آتش زبان غافل مشو
هوش مصنوعی: هر جا که چون شمع، گرمای مجالس را به وجود می‌آوری، از زبان خود غافل نشو و مراقب باش که آتش زبان می‌تواند خطرناک باشد.
تا زبان شکر جای سبزه باشد حاصلت
از زمین تشنه، ای آب روان غافل مشو
هوش مصنوعی: تا زمانی که چیزهای شیرین و زیبا (مثل زبان شکر) به جای چیزهای معمولی و عادی (مثل سبزه) وجود دارد، زندگی‌ات برکت و ثمره خواهد داشت. ای آبِ روان، مراقب باش که از حقایق و نیازهای زندگی غافل نشوی.
نابجا نبود سخن، مگشا لب گفتار خویش
از هدف چون تیر در بحر کمان غافل مشو
هوش مصنوعی: سخن گفتن در جایی که لازم است، بی‌اشکال نیست؛ اما مراقب باش که در بیان خود حواس‌ت جمع باشد و بی‌هدف حرف نزن. مانند تیری که از کمان در می‌رود و بی‌هدف در دریا رها می‌شود، نباید دچار غفلت شوی.
برندارد دولت بیدار غفلت، زینهار
در کنار بام از خواب گران غافل مشو
هوش مصنوعی: اگر دولت و نعمت را در حالت بیداری غفلت نکنید، از خواب سنگین و بی‌خبر در کنار بام آگاه باشید و احتیاط کنید.
رشته هستی به قدر فکر می گردد بلند
صائب از تحصیل عمر جاودان غافل مشو
هوش مصنوعی: زندگی به اندازه‌ی افکار ما بزرگ و گسترده است، بنابراین از تلاش برای رسیدن به عمر ابدی غافل نباش.