گنجور

غزل شمارهٔ ۶۴۱۲

آن چشم مست و غمزه هشیار را ببین
در عین خواب، دولت بیدار را ببین
صبح امید در دل شب گر ندیده ای
در زیر زلف چهره امید را ببین
چشم از دهان خوش سخن یار برمدار
گنجینه جواهر اسرار را ببین
خودبینی از نظاره جانان حجاب توست
چشم از خودی بپوش (و) رخ یار را ببین
دوران عیش بسته به آرامش دل است
بر گرد نقطه گردش پرگار را ببین
باریک شو چو رشته درین بوته گداز
در قطره سیر بحر گهربار را ببین
عالم سیه به چشم تو از خواب غفلت است
بگشای چشم، عالم انوار را ببین
با باطلان مگوی چو منصور حرف حق
خونین ز حرف راست سر دار را ببین
از جمع سیم و زر نشود آرمیده حرص
بر روی گنج، پیچ و خم مار را ببین
از راه حرف مور سلیمان شناس شد
ای خوش سخن نتیجه گفتار را ببین
جنس تو در دکان ز گران قیمتی به جاست
بشکن بهای خویش، خریدار را ببین
شب خون مرده است به چشم سیه دلان
دل صاف کن صفای شب تار را ببین
اوتاد در مقام رضایند استوار
در زیر تیغ، لنگر کهسار را ببین
صائب نظر به روی عرقناک یار کن
در آفتاب، ابر گهربار را ببین

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن چشم مست و غمزه هشیار را ببین
در عین خواب، دولت بیدار را ببین
هوش مصنوعی: به آن چشم زیبا و فریبنده نگاه کن که در حالتی شبیه خواب، نشان از هوشیاری و بیداری را دارد.
صبح امید در دل شب گر ندیده ای
در زیر زلف چهره امید را ببین
هوش مصنوعی: اگر در دل شب، امیدی ندیدی، می‌توانی چهره امید را در زیر موهای سیاه و زیبای او ببینی.
چشم از دهان خوش سخن یار برمدار
گنجینه جواهر اسرار را ببین
هوش مصنوعی: به نگاهت از خنده‌های دلپذیر یارت غافل نشو، زیرا در دل او گنجینه‌ای پنهان از رازها و زیبایی‌ها وجود دارد که ارزش دیدن دارد.
خودبینی از نظاره جانان حجاب توست
چشم از خودی بپوش (و) رخ یار را ببین
هوش مصنوعی: خودپسندی و توجه به خودت مانع می‌شود که زیبایی‌ها و جاذبه‌های محبوب را ببینی. بهتر است از افکار و خودبینی‌ات دور شوی و به چهره یار نگاه کنی.
دوران عیش بسته به آرامش دل است
بر گرد نقطه گردش پرگار را ببین
هوش مصنوعی: خوشی و لذت زندگی به آرامش درونی بستگی دارد؛ مانند این که می‌توانی حرکت پرگار را مشاهده کنی که حول یک نقطه می‌چرخد.
باریک شو چو رشته درین بوته گداز
در قطره سیر بحر گهربار را ببین
هوش مصنوعی: باریک و ظریف شو مانند رشته‌ای در این بوته. در این جا، در کنار جوش و خروش، می‌توان عمق دریا را که پر از گوهر است، مشاهده کرد.
عالم سیه به چشم تو از خواب غفلت است
بگشای چشم، عالم انوار را ببین
هوش مصنوعی: دنیا با تمامی تاریکی‌هایش در نظر تو به مانند خواب و غفلت به نظر می‌رسد. چشمانت را باز کن و دنیای پر از نور را مشاهده کن.
با باطلان مگوی چو منصور حرف حق
خونین ز حرف راست سر دار را ببین
هوش مصنوعی: با بی‌خودها حرف حق را نزن، چون منصور که با حق‌گویی خود جان داد. برای درک حقیقت، به پیامدهای راستگوئی‌ها نگاه کن.
از جمع سیم و زر نشود آرمیده حرص
بر روی گنج، پیچ و خم مار را ببین
هوش مصنوعی: اگرچه انسان می‌تواند مال و ثروت زیادی جمع کند، اما نباید حرص و طمع به آن‌ها را در خود پرورش دهد. به این ترتیب، مانند مار که در میان پیچ و خم‌ها حرکت می‌کند، باید با احتیاط و هوشیاری در دنیای مادی عمل کنیم.
از راه حرف مور سلیمان شناس شد
ای خوش سخن نتیجه گفتار را ببین
هوش مصنوعی: از مسیر گفتار و سخنان حکیمانه سلیمان، فهم و درک عمیقی از حقیقت به دست می‌آید. پس خوب است که نتیجه و پیام‌های نهفته در سخنان را مورد توجه قرار دهیم.
جنس تو در دکان ز گران قیمتی به جاست
بشکن بهای خویش، خریدار را ببین
هوش مصنوعی: اگر تو خود را باارزش می‌دانستی، باید به این موضوع توجه می‌کردی که هر کس ارزش واقعی تو را درک می‌کند. پس باید به خودت افتخار کنی و به آنچه که داری، بها بدهی. به قیمتی که برای خودت تعیین کرده‌ای پایبند باش و ببین چه کسانی به ارزش تو پی می‌برند.
شب خون مرده است به چشم سیه دلان
دل صاف کن صفای شب تار را ببین
هوش مصنوعی: شب به رنگ خون است و برای دل‌های تاریک و سیاه، فرصت ایجاد صفا و روشنی در دل را فراهم کن تا بتوانند زیبایی شب تاریک را ببینند.
اوتاد در مقام رضایند استوار
در زیر تیغ، لنگر کهسار را ببین
هوش مصنوعی: افرادی که در مسیر رضایت خداوند قرار دارند، مانند اوتاد (لگام‌ها) محکم و استوارند، حتی در شرایط سخت و دشوار، همچون لنگری که کوه‌ها را ثابت نگه می‌دارد.
صائب نظر به روی عرقناک یار کن
در آفتاب، ابر گهربار را ببین
هوش مصنوعی: به چهره خیس عرق محبوب در آفتاب توجه کن و زیبایی و جلالی که مانند ابری پر از گوهر است را مشاهده کن.

حاشیه ها

1393/05/15 02:08
عرفان

سلام.
کلمه‌ی امید در مصرع دوم از بیت دوم بدون شک به غلط آورده شده است. حدث می‌زنم واژه‌ی درست «دلدار» باشد.