گنجور

غزل شمارهٔ ۶۳۸۳

از خود برون نرفته هوای سفر مکن
این راه را به پای زمین‌گیر سر مکن
در قلزمی که ابر کرَم موج می‌زند
اندیشه چون حباب ز دامانِ تر مکن
گوهر چه صرفه می برد از روی سخت سنگ؟
تا ممکن است عربده با بدگهر مکن
با قصد کار بنده مأمور را چکار
در کارهای حق سخن از خیر و شر مکن
از زخم خار یک دهن خنده است گل
ای سست رگ ملاحظه از نیشتر مکن
سود سفر بود گذراندن ز همرهان
زنهار با رفیق موافق سفر مکن
معشوق تازه رو خط آزادی غم است
در گلشنی که سرو نباشد گذر مکن
ای زاهد فسرده، دل از عشق جمع دار
ای خون مرده دغدغه از نیشتر مکن
خواهی نریزد از مژه‌ات اشک آتشین
در روی آفتاب جبینان نظر مکن
در توست هرچه می‌طلبی صائب از جهان
بیرون ز خود به هیچ مقامی سفر مکن

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از خود برون نرفته هوای سفر مکن
این راه را به پای زمین‌گیر سر مکن
هوش مصنوعی: از خودت بیرون نرو و به فکر سفر نباش. این مسیر را با پای خودت طی کن و سر به بیراهه نزن.
در قلزمی که ابر کرَم موج می‌زند
اندیشه چون حباب ز دامانِ تر مکن
هوش مصنوعی: در جایی که ابرهای سرخ به صورت موجی درآورده‌اند، لازم است که ذهن خود را از افکار بی‌پایه و واهی دور نگه‌دارید.
گوهر چه صرفه می برد از روی سخت سنگ؟
تا ممکن است عربده با بدگهر مکن
هوش مصنوعی: اگر گوهر نتواند از سختی سنگ خود را آزاد کند و ارزش خود را نشان دهد، چه فایده‌ای دارد؟ تا جایی که می‌توانی با انسان‌های بدخلق و ناپسند درگیر نشو.
با قصد کار بنده مأمور را چکار
در کارهای حق سخن از خیر و شر مکن
هوش مصنوعی: هدف کار بنده به مأمور چه مربوط است؟ در امور حق، به موضوعات خیر و شر نپرداز.
از زخم خار یک دهن خنده است گل
ای سست رگ ملاحظه از نیشتر مکن
هوش مصنوعی: هر کجا که درد و رنجی وجود دارد، ممکن است شادی و زیبایی نیز به شکلی دیگر نمایان شود. بنابراین، ای کسی که ضعیف هستی، احتیاط کن و از زخم‌های دیگران عبرت بگیر.
سود سفر بود گذراندن ز همرهان
زنهار با رفیق موافق سفر مکن
هوش مصنوعی: سفر کردن با دوستان همدل و صمیمی می‌تواند باعث سود و بهره‌وری باشد، اما باید حواستان باشد که با کسانی که همفکر نیستند، سفر نکنید.
معشوق تازه رو خط آزادی غم است
در گلشنی که سرو نباشد گذر مکن
هوش مصنوعی: معشوقی که زیبایی تازه‌ای دارد، نشان‌دهنده آزادی از غم‌هاست. در باغی که درخت سرو وجود نداشته باشد، نباید به آنجا وارد شوی.
ای زاهد فسرده، دل از عشق جمع دار
ای خون مرده دغدغه از نیشتر مکن
هوش مصنوعی: ای زاهد خشک و بی‌عاطفه، دل خود را از عشق و محبت خالی نکن و به مشکلات زندگی توجه نکن.
خواهی نریزد از مژه‌ات اشک آتشین
در روی آفتاب جبینان نظر مکن
اگر نمی‌خواهی اشک‌ سوزان از مژه‌ات بریزد، به روی آفتا‌ب‌رخان  نگاه نکن.
در توست هرچه می‌طلبی صائب از جهان
بیرون ز خود به هیچ مقامی سفر مکن
هوش مصنوعی: در درون خودت تمامی خواسته‌ها و آرزوهایت را بیاب، زیرا نیازی نیست که برای دستیابی به آن‌ها به بیرون از خود سفر کنی.