گنجور

غزل شمارهٔ ۶۳۶۹

خاکم به چشم در نگه واپسین مزن
زنهار بر چراغ سحر آستین مزن
افتاده را دوباره فکندن کمال نیست
آن را که خاک راه تو شد بر زمین مزن
کافی است بهر سوختنم یک نگاه گرم
آتش به جانم از سخن آتشین مزن
بگذار چشم فتنه خوابیده را به خواب
ناخن به داغ سینه اندوهگین مزن
انصاف نیست آیه رحمت شود عذاب
چینی که حق زلف بود بر جبین مزن
چون شیشه توتیا شود از سنگ فارغ است
بر سنگ خاره شیشه ما بیش ازین مزن
خواهی که گیرد از تو سپهر برین حساب
زنهار ناشمرده قدم بر زمین مزن
صائب به گوشه دل خود تا توان خزید
زنهار حلقه بر در خُلدِ برین مزن

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خاکم به چشم در نگه واپسین مزن
زنهار بر چراغ سحر آستین مزن
هوش مصنوعی: خاک به چشمانم نزن و آخرین نگاه را بر من مکن. خواهش می‌کنم به چراغ سحر دست نزن و آن را خاموش نکن.
افتاده را دوباره فکندن کمال نیست
آن را که خاک راه تو شد بر زمین مزن
هوش مصنوعی: فردی که در زندگی یا در مسیر خود شکست خورده و به زمین افتاده است، نباید دوباره به آن وضع دچار شود. کسی که به خاطر عشق یا محبتش به تو زمین خورد، نباید با بی‌توجهی او را رها کنی و بر او پا بگذاری.
کافی است بهر سوختنم یک نگاه گرم
آتش به جانم از سخن آتشین مزن
هوش مصنوعی: برای سوزاندن من، یک نگاه پرحرارت کافی است؛ از سخنان آتشین خود، مرا بیشتر نسوزانید.
بگذار چشم فتنه خوابیده را به خواب
ناخن به داغ سینه اندوهگین مزن
هوش مصنوعی: نگذار بینای فریبنده‌ای که در خواب است، با ناخن به قلب دلتنگی‌ات آسیب بزند.
انصاف نیست آیه رحمت شود عذاب
چینی که حق زلف بود بر جبین مزن
هوش مصنوعی: این درست نیست که محبت و رحمت به عذاب تبدیل شود. از طرفی، کم‌لطفی نکن و به زیبایی‌های واقعی بی‌اعتنایی نکن.
چون شیشه توتیا شود از سنگ فارغ است
بر سنگ خاره شیشه ما بیش ازین مزن
هوش مصنوعی: وقتی که شیشه به حالت شکستگی و ضعفی می‌رسد، دیگر از سنگ خبری نیست. پس لطفاً بیش از این به شیشه ما آسیب نزنید.
خواهی که گیرد از تو سپهر برین حساب
زنهار ناشمرده قدم بر زمین مزن
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی که آسمان به تو توجه کند و حساب ویژه‌ای از تو داشته باشد، مراقب باش که بی‌احتیاطی نکن و هرگز قدمی بدون فکر و سنجش بر زمین نگذاری.
صائب به گوشه دل خود تا توان خزید
زنهار حلقه بر در خُلدِ برین مزن
هوش مصنوعی: در خلوت دل خود پناه ببر و به هیچ عنوان دروازه بهشت را نزن.

حاشیه ها

1402/10/22 12:12
امیر علیزاده

سلام. با توجّه به دیوان صائب تصحیح استاد قهرمان ج ۶ غزل ۶۳۸۹:

بیت اوّل، مصرع دوّم؛ آستین(به‌جای آتشین)

بیت مقطع، مصرع دوّم؛ خُلد(به‌جای خلق)

صحیح است.

این غزل در گنجور دارای اشتباه تایپی‌ست.