غزل شمارهٔ ۶۳۲۸
چنان که سرمه سواد نظر کند روشن
مرا نظاره خط چشم تر کند روشن
به نور عقل نبردیم ره ز خود بیرون
مگر که عشق چراغ دگر کند روشن
تأمل آینه پرداز فکر ناصاف است
که آب خود ز ستادن گهر کند روشن
به هیچ وجه نگردد خموش، هر که چو لعل
چراغ خویش به خون جگر کند روشن
اگر چه آینه را آب می کند تاریک
دل سیاه مرا چشم تر کند روشن
چو آفتاب نمیرد چراغ زنده دلی
که شمع خویش به آه سحر کند روشن
ز صدهزار پسر همچو ماه مصر یکی
چنان شود که چراغ پدر کن روشن
حریف پرتو منت نمی شود صائب
ز آه خانه خود را مگر کند روشن
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
چنان که سرمه سواد نظر کند روشن
مرا نظاره خط چشم تر کند روشن
هوش مصنوعی: چنان که سرمه چشم را سیاه و زیباتر میکند، نگاه تو نیز بر من تأثیر میگذارد و زیباییام را جلوهگر میسازد.
به نور عقل نبردیم ره ز خود بیرون
مگر که عشق چراغ دگر کند روشن
هوش مصنوعی: تنها با نور عقل نمیتوانیم از خودمان فراتر برویم، مگر اینکه عشق به عنوان چراغی دیگر، راه را برای ما روشن کند.
تأمل آینه پرداز فکر ناصاف است
که آب خود ز ستادن گهر کند روشن
هوش مصنوعی: آینه به ما نشان میدهد که انسان باید به درون خود و افکارش توجه کند. نداشتن تفکر روشن باعث میشود که حقیقت و زیبایی درونی انسان به خوبی نمایان نشود. در واقع، باید به خود بپردازیم تا روشنایی و درک بهتری از وجود خود پیدا کنیم.
به هیچ وجه نگردد خموش، هر که چو لعل
چراغ خویش به خون جگر کند روشن
هوش مصنوعی: هرگز نباید ساکت بماند کسی که مانند یک جواهر، نور و روشنی خود را با سختی و تلاش زیاد بدست میآورد.
اگر چه آینه را آب می کند تاریک
دل سیاه مرا چشم تر کند روشن
هوش مصنوعی: اگرچه آب باعث کدر شدن آینه میشود، اما اشکهای من دل سیاه و تیرهام را روشنتر میکند.
چو آفتاب نمیرد چراغ زنده دلی
که شمع خویش به آه سحر کند روشن
هوش مصنوعی: اگر خورشید خاموش نشود، چراغی که از دل زنده میتابد، با نفس سحر همیشه روشن خواهد ماند.
ز صدهزار پسر همچو ماه مصر یکی
چنان شود که چراغ پدر کن روشن
هوش مصنوعی: از میان صد هزار پسر، تنها یکی مثل ماه میشود که میتواند چراغ راه پدرش را روشن کند.
حریف پرتو منت نمی شود صائب
ز آه خانه خود را مگر کند روشن
هوش مصنوعی: اگر کسی به پرتو محبت و مهربانی دیگری توجه نکند، تنها با حسرت و آه کشیدن نمیتواند به روشنایی و آرامش برسد. برای اینکه زندگیاش روشن شود، باید خود به دنبال ایجاد نور و خوشبختی باشد.

صائب