غزل شمارهٔ ۶۳۱۱
نمی شود سخن راست در دهان پنهان
که تیر را نکند خانه کمان پنهان
به دل مساز نهان عشق را که ممکن نیست
که مه شود به سراپرده کتان پنهان
نمی کنم هوس طول عمر، تا شد خضر
ز شرم زندگی از چشم مردمان پنهان
به آب خضر نسازم سیه نظر، تا هست
عقیق صبر مرا در ته زبان پنهان
مبین به چشم حقارت شکسته رنگان را
که هست طرفه بهاری درین خزان پنهان
هجوم خلق نگردد حجاب هستی حق
ز کثرت رمه کی می شود شبان پنهان؟
برون میار ز دل زینهار ریشه غم
که خنده هاست درین شاخ زعفران پنهان
حجاب مصرع برجسته نیست طول غزل
کجا به زلف شود موی آن میان پنهان؟
حجاب آن تن سیمین لباس کی گردد
ترا که مغز نباشد در استخوان پنهان
چو آفتاب ز خلق است نور حق ظاهر
چگونه یوسف گردد به کاروان پنهان؟
فروغ شمع مرا لامکان احاطه نکرد
مرا چگونه کند طاس آسمان پنهان؟
ز شرم ناله من جمله بلبلان صائب
شدند در خس و خاشاک آشیان پنهان
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
نمی شود سخن راست در دهان پنهان
که تیر را نکند خانه کمان پنهان
هوش مصنوعی: سخن راست و درست را نمیتوان در دل پنهان نگه داشت؛ مانند اینکه تیر را نمیتوان در کمان پنهان کرد تا به هدف برسد.
به دل مساز نهان عشق را که ممکن نیست
که مه شود به سراپرده کتان پنهان
هوش مصنوعی: عشق را در دل خود پنهان نکن، چرا که نمیتوان آن را در پارچه نازکی پنهان کرد.
نمی کنم هوس طول عمر، تا شد خضر
ز شرم زندگی از چشم مردمان پنهان
هوش مصنوعی: من دلم نمیخواهد عمر طولانی داشته باشم؛ چون خضر، به خاطر شرم از زندگی، از دید مردم پنهان شده است.
به آب خضر نسازم سیه نظر، تا هست
عقیق صبر مرا در ته زبان پنهان
هوش مصنوعی: من هرگز رنگ سیاه به آب خضر نخواهم زد، زیرا تا آنجا که صبر من در درونم نهفته است، مانند یک عقیق است.
مبین به چشم حقارت شکسته رنگان را
که هست طرفه بهاری درین خزان پنهان
هوش مصنوعی: به کسانی که ظاهر و وضعیتشان پایینتر از دیگران به نظر میرسد، با دیدی تحقیرآمیز نگاه نکن. چرا که در دل آنها، احتمالات زیبایی و شگفتیهایی وجود دارد که در این زمان به ظاهر پنهان است، مانند بهاری که در میان پاییز نهان است.
هجوم خلق نگردد حجاب هستی حق
ز کثرت رمه کی می شود شبان پنهان؟
هوش مصنوعی: هجوم مردم نمیتواند مانع ظهور حقیقت الهی شود. با وجود این که افراد زیادی وجود دارند، چگونه میتواند چوپان (خدا) در میان آنها پنهان بماند؟
برون میار ز دل زینهار ریشه غم
که خنده هاست درین شاخ زعفران پنهان
هوش مصنوعی: از دل خود غم و اندوه را بیرون کن، زیرا در این شاخه زعفران، شادی و خندههای پنهان وجود دارد.
حجاب مصرع برجسته نیست طول غزل
کجا به زلف شود موی آن میان پنهان؟
هوش مصنوعی: حجاب یا پوشش در شعر، آنقدر بارز نیست؛ در این بین، طولانی بودن غزل چگونه میتواند به زیبایی و جذابیت زلف آن بیفزاید، وقتی که موهای او در پسزمینه پنهان است؟
حجاب آن تن سیمین لباس کی گردد
ترا که مغز نباشد در استخوان پنهان
هوش مصنوعی: اگر روح و معنای تو در درونت نباشد، زیباییهای ظاهری و لباسهای زیبا هیچ ارزشی ندارند.
چو آفتاب ز خلق است نور حق ظاهر
چگونه یوسف گردد به کاروان پنهان؟
هوش مصنوعی: نور حق مانند آفتابی است که از وجود خلق روشنایی میافشاند. حال چگونه میتواند یوسف بهعنوان یک زیبایی و نور، در کاروان پنهان بماند؟
فروغ شمع مرا لامکان احاطه نکرد
مرا چگونه کند طاس آسمان پنهان؟
هوش مصنوعی: شعله شمع من به اندازهای درخشان نیست که بر بینهایت تسلط پیدا کند، حال چگونه میتواند آسمان خالی مرا پنهان کند؟
ز شرم ناله من جمله بلبلان صائب
شدند در خس و خاشاک آشیان پنهان
هوش مصنوعی: به خاطر شرمی که دارم، صدای نالهام باعث شد که همه بلبلها به گوشهای پنهان شوند و در بین علفها و خاشاک مخفی شوند.

صائب