گنجور

غزل شمارهٔ ۶۲۶۷

آه ما با دل جانان چه تواند کردن؟
باد با تخت سلیمان چه تواند کردن؟
دیده شور ازان کان ملاحت داغ است
با نمکزار، نمکدان چه تواند کردن؟
می برد تیرگی از شام شکرخنده صبح
خط به آن چهره خندان چه تواند کردن؟
عسل سبز شد از خط لب شیرین سخنش
مور با این شکرستان چه تواند کردن؟
چه کند سختی ایام به دلهای دو نیم؟
سنگ با پسته خندان چه تواند کردن؟
سخت رویی سپر تیغ حوادث نشود
سینه با آن صف مژگان چه تواند کردن؟
چه کند زخم زبان با دل خوش مشرب ما؟
شور مجنون به بیابان چه تواند کردن؟
شیشه را باده پر زور به هم می شکند
چرخ با باده پرستان چه تواند کردن؟
کوه طاقت نشود سد ره شورش عشق
کف بی مغز به طوفان چه تواند کردن؟
موج از چشمه زاینده نمی گردد کم
دیده با خواب پریشان چه تواند کردن؟
کمر دشمنی حسن، عبث خط بسته است
مور با ملک سلیمان چه تواند کردن؟
زیر گردون چه کند دل که نگردد ساکن؟
در صدف گوهر غلطان چه تواند کردن؟
دل عارف نرود از سخن سرد از جای
باد با تخت سلیمان چه تواند کردن؟
عقل با عشق محال است برآید صائب
زال با رستم دستان چه تواند کردن؟

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آه ما با دل جانان چه تواند کردن؟
باد با تخت سلیمان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: عشق و اشتیاق ما به محبوب چه تاثیری می‌تواند داشته باشد؟ و چه نیرویی می‌تواند در برابر اقتدار و عظمت سلیمان ایستادگی کند؟
دیده شور ازان کان ملاحت داغ است
با نمکزار، نمکدان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: چشم‌ها به خاطر زیبایی و جذابیت آن فرد پر از احساس و شور است. وقتی که این جذابیت به قدری داغ و سوزان باشد، نمکدان چه کمکی می‌تواند بکند؟
می برد تیرگی از شام شکرخنده صبح
خط به آن چهره خندان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: تیرگی شب با خنده‌ی شیرین صبح از بین می‌رود. حالا به آن چهره‌ی خندان چه تأثیری می‌تواند بگذارد؟
عسل سبز شد از خط لب شیرین سخنش
مور با این شکرستان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: عسل به خاطر صحبت‌های شیرین او رنگ سبز به خود گرفت. این مور با این دنیای شیرینی چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
چه کند سختی ایام به دلهای دو نیم؟
سنگ با پسته خندان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: سختی‌های زندگی چه تاثیری بر دل‌های شکسته و ناراحت می‌گذارد؟ آیا سنگ می‌تواند با پسته‌ای خندان همخوانی داشته باشد؟
سخت رویی سپر تیغ حوادث نشود
سینه با آن صف مژگان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: در زندگی سختی‌ها و مشکلات زیادی وجود دارد که نمی‌توان از آن‌ها فرار کرد. اما با وجود زیبایی‌ها و نازک‌دلی‌های کسی که دوستش داریم، آیا می‌توانیم این سختی‌ها را تحمل کنیم؟
چه کند زخم زبان با دل خوش مشرب ما؟
شور مجنون به بیابان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: زخم زبان دیگران چه تأثیری بر دل شاد و خوشحال ما دارد؟ عاشق دیوانه در بیابان چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
شیشه را باده پر زور به هم می شکند
چرخ با باده پرستان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: خمره‌ی پر از شراب به راحتی می‌شکند، حالا چرخ روزگار با کسانی که به شراب می‌نوشند چه کاری می‌تواند انجام دهد؟
کوه طاقت نشود سد ره شورش عشق
کف بی مغز به طوفان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: کوه نمی‌تواند مانع جریان شور و هیجان عشق شود، زیرا دست بی‌فکر در برابر طوفان چه کار می‌تواند از پیش ببرد؟
موج از چشمه زاینده نمی گردد کم
دیده با خواب پریشان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: موجی که از چشمه زاینده به وجود می‌آید نمی‌تواند کم شوند، چرا که چشمه همیشه پرآب است. خواب پریشان و آشفتگی دیدن، چه کمکی می‌تواند بکند؟
کمر دشمنی حسن، عبث خط بسته است
مور با ملک سلیمان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: دشمنان حسن نمی‌توانند به او آسیب بزنند، زیرا قدرت و شاهنشاهی سلیمان نیز نمی‌تواند در برابر او کاری انجام دهد. در واقع، تلاش برای آسیب رساندن به حسن بی‌فایده است.
زیر گردون چه کند دل که نگردد ساکن؟
در صدف گوهر غلطان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: در دنیای پر نوسان و تغییرات، دل چه می‌تواند سر جایش بماند؟ همچنان که در صدف، جواهر نمی‌تواند بی‌حرکت باقی بماند.
دل عارف نرود از سخن سرد از جای
باد با تخت سلیمان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: دل عارف تحت تأثیر کلمات بی‌احساس و بی‌روح قرار نمی‌گیرد. در کنار آن، اشیای مادی و قدرت‌های دنیوی مانند تخت سلیمان نمی‌توانند او را به خود مشغول کنند یا از مسیری که برگزیده دور کنند.
عقل با عشق محال است برآید صائب
زال با رستم دستان چه تواند کردن؟
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که عقل و عشق نمی‌توانند به طور همزمان وجود داشته باشند و در واقع یکی مانع دیگری است. شاعر به صورت تمثیلی به داستان رستم و زال اشاره می‌کند و می‌گوید که چگونه دو شخصیت بزرگ با ویژگی‌های متفاوت نمی‌توانند یکدیگر را به طور کامل درک کنند. بنابراین، در مواردی که عشق و عقل در تضاد هستند، عقل نمی‌تواند بر عشق غلبه کند.