گنجور

غزل شمارهٔ ۶۰۸۵

دل غمین ز اندیشه روزی درین عالم مکن
بهر گندم پشت بر فردوس چون آدم مکن
ریزش خود را ز چشم مردمان پوشیده دار
در سخاوت خویش را افسانه چون حاتم مکن
گر نمی خواهی شود روشن به مردم حال تو
راز خود را اخگر پیراهن محرم مکن
عالم بالاست جای این نهال بارور
ریشه خود در زمین عاریت محکم مکن
نسیه کردن نعمت آماده را از عقل نیست
التفات از کاسه زانو به جام جم مکن
عالم روشن به چشمت زود می سازد سیاه
پشت خود خم در تلاش نام چون خاتم مکن
رو میاور در طواف کعبه با آلودگی
گرد عصیان را غبار خاطر زمزم مکن
لب ببند از حرف نیک و بد درین عبرت سرا
خاطر آسوده خود شاهراه غم مکن
چشم اگر داری که با خورشید همزانو شوی
گر ز گل بستر کنندت، خواب چون شبنم مکن
پیش هر ناشسته رویی آبروی خود مریز
در زمین شور، ابر خویش را بی نم مکن
خون ما را نیست جز اشک پشیمانی ثمر
جوهر شمشیر خود را حلقه ماتم مکن
هر چه صائب می دهد قسمت، به آن خرسند باش
خاطر خود را غمین از فکر بیش و کم مکن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دل غمین ز اندیشه روزی درین عالم مکن
بهر گندم پشت بر فردوس چون آدم مکن
هوش مصنوعی: دل غمگین و ناراحت خود را به خاطر فکر کردن به روزی در این دنیا دچار نکن. برای گندم و روزی دنیا، خود را از بهشت و نعمت‌ها دور نکن. مانند آدم نباش.
ریزش خود را ز چشم مردمان پوشیده دار
در سخاوت خویش را افسانه چون حاتم مکن
هوش مصنوعی: نگذار دیگران متوجه ناراحتی و مشکلاتت شوند و در عین حال در نیکی کردن و بخشندگی خود مثل حاتم طایی افراط نکن.
گر نمی خواهی شود روشن به مردم حال تو
راز خود را اخگر پیراهن محرم مکن
هوش مصنوعی: اگر نمی‌خواهی حالت برای مردم روشن شود، راز خود را فاش نکن و به کسی نگو.
عالم بالاست جای این نهال بارور
ریشه خود در زمین عاریت محکم مکن
هوش مصنوعی: دنیا و علم در سطحی بزرگ و والا قرار دارد، بنابراین نباید ریشه‌های این نهال بارور را در زمین بی‌ثبات و وام گرفته مستحکم کرد.
نسیه کردن نعمت آماده را از عقل نیست
التفات از کاسه زانو به جام جم مکن
هوش مصنوعی: فراموش کردن نعمت‌های موجود، کاری نادرست و غیرعاقلانه است؛ چرا که مانند این است که توجه خود را از چیزهای مهم و باارزش به چیزهای کم‌اهمیت معطوف کنیم.
عالم روشن به چشمت زود می سازد سیاه
پشت خود خم در تلاش نام چون خاتم مکن
هوش مصنوعی: دنیا به ظاهر برایت زیبا و روشن به نظر می‌رسد، اما باید از پشت پرده‌اش که تاریک است، آگاه باشی. در تلاش برای رسیدن به نام و مقام، مانند خاتم نباش که پایانش همیشه مشخص است و نباید در آن گرفتار شوی.
رو میاور در طواف کعبه با آلودگی
گرد عصیان را غبار خاطر زمزم مکن
هوش مصنوعی: به اطراف کعبه نرو در حالی که آلودگی معصیت بر توست و ذهن خود را با یاد زمزم و خاطرات پاک نکن.
لب ببند از حرف نیک و بد درین عبرت سرا
خاطر آسوده خود شاهراه غم مکن
هوش مصنوعی: mouth to the good and bad words in this house of lessons, keep your heart at ease and do not create a path of sorrow.
چشم اگر داری که با خورشید همزانو شوی
گر ز گل بستر کنندت، خواب چون شبنم مکن
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی مانند خورشید درخشان و درخشان شوی، باید چشم بصیرتی داشته باشی. اگر به تو بستر گلی بدهند، نباید در خواب و غفلت بمانی.
پیش هر ناشسته رویی آبروی خود مریز
در زمین شور، ابر خویش را بی نم مکن
هوش مصنوعی: پیش هر کسی که هنوز خود را نشسته و پاک نکرده است، آبرویت را در میان زمین نامناسب نریز. ابر خود را بدون بارش نکن.
خون ما را نیست جز اشک پشیمانی ثمر
جوهر شمشیر خود را حلقه ماتم مکن
هوش مصنوعی: خون ما تنها نتیجه‌ی اشک‌های ندامت و پشیمانی است. برای خود تو، زحمات و تلاش‌های خود را در غم و اندوه قرار نده.
هر چه صائب می دهد قسمت، به آن خرسند باش
خاطر خود را غمین از فکر بیش و کم مکن
هوش مصنوعی: هر چه که نصیب تو می‌شود، با دل خوش آن را بپذیر و خودت را با فکر کردن به کم و زیاد آن ناراحت نکن.