گنجور

غزل شمارهٔ ۶۰۵۸

از خموشی مشت خاک بر دهان قال زن
تا قیامت خیمه در دارالامان حال زن
روزگاری رشته تاب آرزو بودی، بس است
چند روزی هم گره بر رشته آمال زن
چون حباب از بیضه هستی قدم بیرون گذار
در فضای بحر با موج سبکرو بال زن
مطربان را پست کن، از بار منت گل بچین
ساقیان را مست گردان، رطل مالامال زن
هر دل گرمی که بینی گرد او پروانه شو
هر لب خشکی که یابی بوسه چون تبخال زن
آنقدر با تن مدارا کن که جان صافی شود
خرمنت چون پاک گردد پای بر غربال زن
دانه یکدست می خواهند صائب روز حشر
کشت خود را بر محک از دیده غربال زن
این جواب آن که می گوید حکیم غزنوی
گر ترا درد دل است از دیدگان قیفال زن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از خموشی مشت خاک بر دهان قال زن
تا قیامت خیمه در دارالامان حال زن
هوش مصنوعی: از سکوت و خاموشی او، خاک بر دهان حرف‌زن می‌نشیند و تا قیامت، حال او در پناه امن و آرامش باقی می‌ماند.
روزگاری رشته تاب آرزو بودی، بس است
چند روزی هم گره بر رشته آمال زن
هوش مصنوعی: یک زمانی امید و آرزوهای تو مانند ریسمانی نرم و تابیده بود، حالا خوب است که کمی هم در زندگی و آرزوهایت وقفه ایجاد کنی و به آن‌ها فکر کنی.
چون حباب از بیضه هستی قدم بیرون گذار
در فضای بحر با موج سبکرو بال زن
هوش مصنوعی: مثل حباب که از تخم هستی بیرون می‌آید، قدم در فضای دریا بگذار و با موجی آرام و آزاد به پرواز درآ.
مطربان را پست کن، از بار منت گل بچین
ساقیان را مست گردان، رطل مالامال زن
هوش مصنوعی: این بیت به دعوت به خوشگذرانی و لذت‌جویی اشاره دارد. به معنای این است که باید سرگرمی‌ها و لذت‌های زندگی را جدی گرفت. افرادی که موسیقی و شادی را فراهم می‌کنند، باید به کار خود ادامه دهند و در عوض، کسانی که شادی و خوشی می‌آورند، باید مورد حمایت و تشویق قرار گیرند. از طرفی، فراهم کردن نعمت‌ها و خوشی‌ها باید با اشتیاق و میل انجام شود.
هر دل گرمی که بینی گرد او پروانه شو
هر لب خشکی که یابی بوسه چون تبخال زن
هوش مصنوعی: هر دل شادابی که می‌بینی، به دور او مانند پروانه پرواز کن و هر لب خشکی که پیدا می‌کنی، مانند تبخال به آن بوسه بزن.
آنقدر با تن مدارا کن که جان صافی شود
خرمنت چون پاک گردد پای بر غربال زن
هوش مصنوعی: با بدن خود به آرامی رفتار کن تا روح تو صاف و زلال شود. زمانی که این روح پاک گردد، مانند کسانی که کثافت را از پای خود پاک می‌کنند، رفتار کن و صاف و مترادف با پاکی باش.
دانه یکدست می خواهند صائب روز حشر
کشت خود را بر محک از دیده غربال زن
هوش مصنوعی: در روز قیامت، انسان‌ها می‌خواهند ببینند که چه دستاوردهایی از کارهای خود دارند. باید دانه‌های خوب و یکدستی را که در زندگی کاشته‌اند، جدا کنند. این کار مانند غربال کردن است که در آن فقط بهترین‌ها باقی می‌مانند.
این جواب آن که می گوید حکیم غزنوی
گر ترا درد دل است از دیدگان قیفال زن
هوش مصنوعی: اگر کسی می‌گوید که حکیم غزنوی، اگر دل‌دردی داری، آن را از چشمانت بروز بده. این جمله به نوعی به این اشاره دارد که احساسات و دردها باید ابراز شوند تا دیگران متوجه حال ما شوند.