صائبغزل شمارهٔ ۵۸۱
عیار حسن ز صاحب نظر شود پیدا
که قیمت گهر از دیده ور شود پیدا
دهد ثمر ز رگ و ریشه درخت خبر
نهفته های پدر از پسر شود پیدا
به رنگ زرد قناعت کن از ریاض جهان
که رنگ سرخ به خون جگر شود پیدا
هزار نامه عنقا ز کوه قاف رسید
نشد ز گمشده ما خبر شود پیدا
مشو به مهر خموشی ز بی زبانان امن
که برق تیغ ز ابر سپر شود پیدا
مشو به موی سفید از فریب غفلت امن
که خواب های گران در سحر شود پیدا
اگر به صدق قدم در طریق عشق نهی
ترا ز نقش قدم راهبر شود پیدا
تو شیشه دل، ندهی تن به سختی ایام
وگرنه لعل ز کوه و کمر شود پیدا
درین زمانه که جوهرشناس نایاب است
چه قدر مردم روشن گهر شود پیدا؟
ز حرص دانه درین کشتزار نزدیک است
که همچو مور ترا بال و پر شود پیدا
مجو ز هر دل افسرده معنی روشن
که دل چو آب شود این گهر شود پیدا
ز همرهان ره دورست عمر جاویدان
سفر خوش است اگر همسفر شود پیدا
عیار فکر ز همفکر می شود ظاهر
که روز معرکه صاحب جگر شود پیدا
توان ز ساده دلی یافت رازهای مرا
چو رشته ای که ز مغز گهر شود پیدا
اگر تو چون کف دریا سبک کنی خود را
ترا سفینه ز موج خطر شود پیدا
زمین قابل اگر بهر فکر می طلبی
ز پیش مصرع ما بیشتر شود پیدا
به سیم قلب نگیرند صائب از اخوان
درین زمانه عزیزی اگر شود پیدا
غزل شمارهٔ ۵۸۰: خوش آن که از دو جهان گشت بی نیاز اینجاغزل شمارهٔ ۵۸۲: عجب که یک دلِ خوش در جهان شود پیدا
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
عیار حسن ز صاحب نظر شود پیدا
که قیمت گهر از دیده ور شود پیدا
هوش مصنوعی: زیبایی و ارزش واقعی یک چیز فقط در نگاه و درک صاحب نظران مشخص می‌شود، همان‌طور که ارزش یک گوهر تنها از دید کسی که قیمتی را می‌فهمد، نمایان می‌شود.
دهد ثمر ز رگ و ریشه درخت خبر
نهفته های پدر از پسر شود پیدا
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که ویژگی‌ها و خصوصیات یک درخت از رگ و ریشه‌اش نشأت می‌گیرد و همچنان که به وسیله‌ی میوه‌اش، پدر و میراثش را به فرزندانش منتقل می‌کند، نشان‌دهنده این است که صفات و ویژگی‌های اصلی نسل‌ها از والدین به فرزندان منتقل می‌شود.
به رنگ زرد قناعت کن از ریاض جهان
که رنگ سرخ به خون جگر شود پیدا
هوش مصنوعی: در زندگی، به ساده‌زیستی و قناعت راضی باش و از تجملات دنیا دوری کن، زیرا که تلاش برای به دست آوردن چیزهای غیر ضروری فقط به درد و رنج و ناامیدی می‌انجامد.
هزار نامه عنقا ز کوه قاف رسید
نشد ز گمشده ما خبر شود پیدا
هوش مصنوعی: هزار نامه از موجودی افسانه‌ای به نام عنقا از کوه قاف رسید، اما از کسی که دنبالش هستیم، هیچ خبری به دست نیامد.
مشو به مهر خموشی ز بی زبانان امن
که برق تیغ ز ابر سپر شود پیدا
هوش مصنوعی: به خاطر نداشته باش که در سکوت و خاموشی همچون بی‌زبانان باید آرام بگیری، زیرا مانند برقی که از پشت ابرها نمایان می‌شود، خطر و تندی از دور قابل مشاهده است.
مشو به موی سفید از فریب غفلت امن
که خواب های گران در سحر شود پیدا
هوش مصنوعی: به خواب غفلت و اطمینان به موی سفید دل خوش نکن، زیرا در سحرگاه، واقعیت‌ها و حقایق عیان خواهند شد.
اگر به صدق قدم در طریق عشق نهی
ترا ز نقش قدم راهبر شود پیدا
هوش مصنوعی: اگر با صداقت قدم در مسیر عشق برداری، نشانه‌های راهنما برایت نمایان خواهد شد.
تو شیشه دل، ندهی تن به سختی ایام
وگرنه لعل ز کوه و کمر شود پیدا
هوش مصنوعی: اگر دل لطیف و شکننده‌ات را در برابر سختی‌ها و دشواری‌های زندگی محافظت نکنی، مانند سنگ قیمتی‌ای که از دل کوه بیرون می‌آید، در معرض آسیب و زوال قرار می‌گیرد.
درین زمانه که جوهرشناس نایاب است
چه قدر مردم روشن گهر شود پیدا؟
هوش مصنوعی: در این زمانه که شناختن طلا از سایر فلزات سخت شده است، چه اندازه ممکن است افراد با ویژگی‌های خوب و واقعی آشکار شوند؟
ز حرص دانه درین کشتزار نزدیک است
که همچو مور ترا بال و پر شود پیدا
هوش مصنوعی: از برکت حرص و طمع در این مزرعه، به زودی ممکن است که مانند موریانه، بال و پر تو نمایان شود.
مجو ز هر دل افسرده معنی روشن
که دل چو آب شود این گهر شود پیدا
هوش مصنوعی: از هر دل غمگینی انتظار روشنایی نداشته باش زیرا وقتی دل مانند آب صاف و زلال شود، آن گوهر درخشان نمایان خواهد شد.
ز همرهان ره دورست عمر جاویدان
سفر خوش است اگر همسفر شود پیدا
هوش مصنوعی: برای سفر طولانی و جاودانه، داشتن همراهی خوب بسیار اهمیت دارد. اگر همسفر آدمی پیدا شود که قابل اعتماد و شایسته باشد، سفر به یاد ماندنی و لذت بخشی خواهد بود.
عیار فکر ز همفکر می شود ظاهر
که روز معرکه صاحب جگر شود پیدا
هوش مصنوعی: در روزهای سخت و دشواری که انسان با چالش‌ها روبرو می‌شود، اندیشه و تفکر او مشخص می‌شود و به نوعی نشان‌دهنده واقعیت درونیش می‌گردد. در این زمان است که عمق احساسات و ایمان او نمایان می‌شود.
توان ز ساده دلی یافت رازهای مرا
چو رشته ای که ز مغز گهر شود پیدا
هوش مصنوعی: از سادگی و بی‌پیرایگی‌ام، می‌توانی به رازهای من پی ببری، مانند رشته‌ای که از عمق مروارید نمایان می‌شود.
اگر تو چون کف دریا سبک کنی خود را
ترا سفینه ز موج خطر شود پیدا
هوش مصنوعی: اگر تو خود را همچون کف دریا سبک کنی، در این صورت سفینه‌ات در میان امواج خطر نمایان خواهد شد.
زمین قابل اگر بهر فکر می طلبی
ز پیش مصرع ما بیشتر شود پیدا
هوش مصنوعی: اگر به دنبال اندیشه‌ای عمیق و ارزشمند در زمین هستی، سخن ما می‌تواند به تو کمک کند و بیشتر از آنچه که تصور می‌کنی، دانش به دست آوری.
به سیم قلب نگیرند صائب از اخوان
درین زمانه عزیزی اگر شود پیدا
هوش مصنوعی: در این زمان، اگر شخصی عزیز و محبوب پیدا شود، نباید به خاطر ظواهر و مال دنیا به او وابسته شد و نباید احساسات قلبی را با چیزهای مادی قیمتی کرد.