گنجور

غزل شمارهٔ ۵۸۰

خوش آن که از دو جهان گشت بی نیاز اینجا
گرفت دامن آن یار دلنواز اینجا
مبین دلیر در آن چشم های خواب آلود
که چشم بسته کند صید، شاهباز اینجا
کسی میانه اهل جنون علم گردد
که بادبان کند از پرده های راز اینجا
به آستان خرابات سرکشی مفروش
که بیست حج پیاده است یک نماز اینجا
ترا که راه به سنگ محک بود فردا
مکن ملاحظه از بوته گداز اینجا
اگر به سایه بید احتیاج خواهی داشت
در آن جهان، علم آه بر فراز اینجا
نسیم رحمت حق گرچه عقده پردازست
بکوش و غنچه دل ساز نیم باز اینجا
در انتظار تو، از جوی شیر، چشم بهشت
سفید گشت، مشو آشیان طراز اینجا
در بهشت برین گر گشاده می خواهی
مکن به مردم محتاج، در فراز اینجا
در آفتاب قیامت نمی شوی بیدار
چنین که چشم تو بسته است خواب ناز اینجا
به گفتگو نتوان اهل حال شد صائب
خموش باش و سخن را مکن دراز اینجا

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خوش آن که از دو جهان گشت بی نیاز اینجا
گرفت دامن آن یار دلنواز اینجا
هوش مصنوعی: خوش به حال کسی که از مشکلات و وابستگی‌های زندگی رهایی یافته و در اینجا به آغوش محبت و مهربانی معشوق خود پناه آورده است.
مبین دلیر در آن چشم های خواب آلود
که چشم بسته کند صید، شاهباز اینجا
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف یک پرنده شکاری، یعنی شاهین، می‌پردازد که با چشمان بسته و در حال خواب، به دنبال طعمه است. این تصویر نشان می‌دهد که حتی در حالت خواب آلودگی و ناتوانی، این پرنده همچنان قدرت و شجاعت خود را حفظ کرده و آماده شکار است. به عبارتی دیگر، زیبایی در دلیر بودن و توانایی شکار این پرنده حتی در شرایط نامناسب را به تصویر می‌کشد.
کسی میانه اهل جنون علم گردد
که بادبان کند از پرده های راز اینجا
هوش مصنوعی: کسی که در میان دیوانگان به دانایی دست پیدا می‌کند، باید از پرده‌های راز و اسرار این مکان بادبان بسازد.
به آستان خرابات سرکشی مفروش
که بیست حج پیاده است یک نماز اینجا
هوش مصنوعی: به مکان خراباتی که شلوغ و پر از گناه است، نزدیک نشوید؛ زیرا یک نماز در اینجا ارزشی معادل بیست حج پیاده دارد.
ترا که راه به سنگ محک بود فردا
مکن ملاحظه از بوته گداز اینجا
هوش مصنوعی: به تو که در آینده باید از اصول محکم پیروی کنی، نباید به ظواهر و مشکلات بی‌ارزش این‌جا توجه کنی.
اگر به سایه بید احتیاج خواهی داشت
در آن جهان، علم آه بر فراز اینجا
هوش مصنوعی: اگر در آن دنیا به سایه درخت بید نیاز داشته باشی، باید اینجا علم و دانش بیشتری به دست آوری.
نسیم رحمت حق گرچه عقده پردازست
بکوش و غنچه دل ساز نیم باز اینجا
هوش مصنوعی: نسیم رحمت الهی به ما می‌گوید که حتی اگر مشکلات و دردها وجود دارند، باید تلاش کنیم و دل‌مان را آماده کنیم تا عشق و زیبایی‌ها را بپذیریم.
در انتظار تو، از جوی شیر، چشم بهشت
سفید گشت، مشو آشیان طراز اینجا
هوش مصنوعی: در انتظار تو، جوی شیر به رنگ آسمان تبدیل شد و اینجا، مکان مناسبی برای زندگی نیست.
در بهشت برین گر گشاده می خواهی
مکن به مردم محتاج، در فراز اینجا
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی در بهشت برین باز شود، نباید به مردم نیازمند کمک کنی و در اینجا بالاتر از این واقعیت هستی.
در آفتاب قیامت نمی شوی بیدار
چنین که چشم تو بسته است خواب ناز اینجا
هوش مصنوعی: در روز قیامت، تو بیدار نخواهی شد، همان‌طور که از خواب شیرین با چشمان بسته بیدار نمی‌گردی.
به گفتگو نتوان اهل حال شد صائب
خموش باش و سخن را مکن دراز اینجا
هوش مصنوعی: در گفتگو نمی‌توان به عمق حال و احساسات افراد رسید، بنابراین بهتر است ساکت باشی و صحبت را طولانی نکنی.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۵۸۰ به خوانش عندلیب