غزل شمارهٔ ۵۰۴۰
با خلق آشتی کن و با خود به جنگ باش
فیروز جنگِ معرکهٔ نام و ننگ باش
انجام بتپرست بود به ز خودپرست
در قید خود مباش و به قید فرنگ باش
خلق وسیع و رزق به یک کس نمیدهند
خلق وسیع داری، گو رزق تنگ باش
چون ماهیات مباد ز نرمی فرو برند
در کام خلق، ارهٔ پشت نهنگ باش
بر صلح و جنگ اهلِ جهان اعتماد نیست
چون صلح میکنند مهیّای جنگ باش
از چشمهسار تیغ بشو دست و روی خویش
در آفتاب زرد خزان لالهرنگ باش
گر پشت پا به عالم صورت نمیزنی
تا حشر در شکنجهٔ این کفش تنگ باش
صائب هزار بار ترا بیش گفتهام
با خلق صلح کل کن و با خود به جنگ باش
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
با خلق آشتی کن و با خود به جنگ باش
فیروز جنگِ معرکهٔ نام و ننگ باش
هوش مصنوعی: با دیگران خوب رفتار کن و با خودت در تلاش و مبارزه باش. پیروز میدان جنگ، کسی است که نام و افتخار خود را حفظ کند.
انجام بتپرست بود به ز خودپرست
در قید خود مباش و به قید فرنگ باش
هوش مصنوعی: پرستش بت بهتر از خودپرستی است؛ در قید و بند خود نباش و به بند و زنجیر فرهنگ غیرباش.
خلق وسیع و رزق به یک کس نمیدهند
خلق وسیع داری، گو رزق تنگ باش
هوش مصنوعی: خلق (مخلوق) و نعمتهای الهی به یک فرد خاص تعلق نمیگیرد. اگرچه ممکن است روزی شما محدود به نظر برسد، ولی وجود شما و ظرفیتتان بسیار وسیعتر از آن است که به نظر میرسد.
چون ماهیات مباد ز نرمی فرو برند
در کام خلق، ارهٔ پشت نهنگ باش
هوش مصنوعی: اگر تو به خوبیهای خود ادامه دهی و در برابر سختیها مقاوم باشی، هیچگاه به زحمت نیفتی و همواره در برابر مشکلات قوی بایستی. تلاش کن که مانند یک نهنگ بزرگ و محکم، در برابر دندانهای تیز دیگران آسیبپذیر نشوی.
بر صلح و جنگ اهلِ جهان اعتماد نیست
چون صلح میکنند مهیّای جنگ باش
هوش مصنوعی: به نظر میرسد که نمیتوان به صلح و جنگ در میان مردم جهان اعتماد کرد؛ زیرا وقتی که صلح برقرار میشود، باید آماده جنگ نیز بود.
از چشمهسار تیغ بشو دست و روی خویش
در آفتاب زرد خزان لالهرنگ باش
هوش مصنوعی: از چشمهای که مانند تیغ برنده است، آب بخور و رویت را زیر نور خورشید زرد رنگ پاییز بپوشان. رنگ لاله را به خود بگیر.
گر پشت پا به عالم صورت نمیزنی
تا حشر در شکنجهٔ این کفش تنگ باش
هوش مصنوعی: اگر به دنیا و جنبههای ظاهری آن اهمیت نمیدهی، هنگام قیامت در عذاب و سختی این وضعیت را تجربه خواهی کرد.
صائب هزار بار ترا بیش گفتهام
با خلق صلح کل کن و با خود به جنگ باش
هوش مصنوعی: به هزاران بار به تو گفتهام با مردم خوب و صلحآمیز رفتار کن، اما با درون خود و مشکلات شخصیات درگیر باش.
حاشیه ها
1395/11/22 23:01
این شعر بینظیر را استاد محمد صالح علا در برنامه چشم شب روشن از شبکه چهار به زیبایی دکلمه کردند

صائب