گنجور

غزل شمارهٔ ۵۰۳۸

گوهر فروز دیده بیدار خویش باش
برق فنای خرمن پندار خویش باش
ازچاه مکر، روی زمین موج می زند
ای یوسف زمانه خبردار خویش باش
خود را چو یافتی همه عالم ازان توست
چشم از جهان بپوش، طلبکار خویش باش
در سایه حمایت دست دعا گریز
فانوس شمع دولت بیدار خویش باش
کار جهان به مردم بیکار واگذار
فرصت غنیمت است پی کار خویش باش
گفتار را به خامه بی مغز واگذار
آیینه وار شاهد کردار خویش باش
درزیر بارمنت بال هما مرو
مسند نشین سایه دیوار خویش باش
روشندلی در انجمن روزگار نیست
از داغ دل چراغ شب تار خویش باش
در پیش ابر همچو صدف آبرو مریز
روزی خور دوچشم گهربار خویش باش
دولت زشش جهت به توآورده است روی
ازشش جهت تونیز خبردار خویش باش
تو غافلی و گرنه درین بحر هر حباب
سر بسته نکته ای است که هشیار خویش باش
قد خمیده صیقل زنگار غفلت است
در وقت شیب، صیقل زنگار خویش باش
صائب کنون که کار تو با خود فتاده است
رحمی به حال خود کن و غمخوار خویش باش

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گوهر فروز دیده بیدار خویش باش
برق فنای خرمن پندار خویش باش
هوش مصنوعی: چشم بیدار خود را به زیبایی‌ها و ارزش‌های درونی خود روشن کن و در دنیای ذهنی‌ات به جزئیات غیرواقعی و خیال‌های باطل توجه نکن.
ازچاه مکر، روی زمین موج می زند
ای یوسف زمانه خبردار خویش باش
هوش مصنوعی: از عمق مشکلات و جفاکاری‌ها، نشانه‌هایی بر سطح زندگی پیدا می‌شود. ای یوسف زمانه، هوشیار باش و مراقب خودت باش.
خود را چو یافتی همه عالم ازان توست
چشم از جهان بپوش، طلبکار خویش باش
کلمه "همه" با وزن شعر همخوانی ندارد. شاید کلمه ای مثل "دو" منظور شاعر بوده است.
در سایه حمایت دست دعا گریز
فانوس شمع دولت بیدار خویش باش
هوش مصنوعی: در زیر سایه و حمایت دعا، مانند یک چراغ یا شمع درخشان، باید همیشه بیدار و هوشیار باشی تا به موفقیت‌های خود دست یابی.
کار جهان به مردم بیکار واگذار
فرصت غنیمت است پی کار خویش باش
هوش مصنوعی: کارهای مردم بی‌توجه به فعالیت و تلاش خودشان می‌افتد، لذا باید از فرصت‌ها بهره ببرید و به کارهای خودتان رسیدگی کنید.
گفتار را به خامه بی مغز واگذار
آیینه وار شاهد کردار خویش باش
هوش مصنوعی: سخنان را بدون فکر و بدون محتوا رها کن و مانند آینه، فقط به رفتار و عمل خودت توجه کن.
درزیر بارمنت بال هما مرو
مسند نشین سایه دیوار خویش باش
هوش مصنوعی: زیر فشار و مشکلات زندگی، بر افراشته نایست و به کنج خانه‌ات پناه ببر و سایه دیوار خودت را در آغوش بگیر.
روشندلی در انجمن روزگار نیست
از داغ دل چراغ شب تار خویش باش
هوش مصنوعی: در دنیای کنونی، کسی به مشکلات و دردهای درونی ما توجهی ندارد، بنابراین باید خودمان، با احساسات و نور دل‌مان، راهی برای روشن کردن شب‌های تاریک زندگی‌مان پیدا کنیم.
در پیش ابر همچو صدف آبرو مریز
روزی خور دوچشم گهربار خویش باش
هوش مصنوعی: به زیر ابر نرو و آبرویت را از دست نده، همانند صدفی که در اعماق دریا نشسته است. روزی را با دو چشمی پر از نور و زیبا بگذران.
دولت زشش جهت به توآورده است روی
ازشش جهت تونیز خبردار خویش باش
هوش مصنوعی: خوشبختی به خاطر شش جنبه به تو روی آورده است، پس از شش جنبه دیگر هم خود را آگاه نگه‌دار.
تو غافلی و گرنه درین بحر هر حباب
سر بسته نکته ای است که هشیار خویش باش
هوش مصنوعی: تو بی خبر هستی و اگر خبر داشتی، می‌دیدی که در این دریا، هر حبابی که به‌طور بسته وجود دارد، نکته‌ای آموزنده نهفته است، پس باید هوشیار و آگاه باشی.
قد خمیده صیقل زنگار غفلت است
در وقت شیب، صیقل زنگار خویش باش
هوش مصنوعی: قد خمیده نشان‌دهندهٔ اثرات غفلت و بی‌توجهی است در زمانی که فرد به سنین پیری می‌رسد. در این زمان، باید تلاش کنی تا خودت را از آلودگی‌ها و زنگارهای درونیت پاک کنی.
صائب کنون که کار تو با خود فتاده است
رحمی به حال خود کن و غمخوار خویش باش
هوش مصنوعی: اکنون که وضعیت تو به خودت مربوط می‌شود، به خود رحم کن و برای خودت نگران باش.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۵۰۳۸ به خوانش سمیه الماسی

حاشیه ها

1402/07/13 21:10
محمد محمدی

شاعر کل فلسفه اگزیستانسیالیسم رو در یک غزل گنجوده.

آفرین بهش واقعا

1402/11/18 11:02
سرو روان

طلبکار خویش باش ....❤️