غزل شمارهٔ ۵۰۲
حسن کی در دل چون سنگ نماید خود را؟
باده در شیشه بیرنگ نماید خود را
عشق ازان شوختر افتاده که پنهان گردد
این شرر در جگر سنگ نماید خود را
در شب تار کند جلوه دیگر آتش
چهره زیر خط شبرنگ نماید خود را
تکیه بر دوستی چرخ مکن کاین مکار
به تو یکرنگ ز نیرنگ نماید خود را
زود باشد که زند غوطه به خون چون طاوس
خودنمایی که به صد رنگ نماید خود را
سنگ دندان پریشان سخنان است وقار
وای بر آن که سبک سنگ نماید خود را
شود از بخت سیه، جوهر ذاتی ظاهر
جوهر تیغ اگر از زنگ نماید خود را
عندلیبی که شد از نغمه شناسان نومید
به چه امید به آهنگ نماید خود را؟
خون کند در دل صیاد ز پرکاری ها
آهوی وحشی اگر لنگ نماید خود را
صائب آن حسن به سامان که نگنجد به خیال
چه قدر در نظر تنگ نماید خود را؟
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
حسن کی در دل چون سنگ نماید خود را؟
باده در شیشه بیرنگ نماید خود را
هوش مصنوعی: آیا زیبایی میتواند همانند سنگ در دل بیاحساس و سرد به نظر برسد؟ نوشیدنی در شیشه بیرنگ، خود را چگونه به نمایش میگذارد؟
عشق ازان شوختر افتاده که پنهان گردد
این شرر در جگر سنگ نماید خود را
هوش مصنوعی: عشق به قدری بازیگوش و شگفتانگیز شده که این آتش درون قلب را پنهان میکند و به همین خاطر، این حس با شدت و قدرتی همچون سنگ خود را نشان میدهد.
در شب تار کند جلوه دیگر آتش
چهره زیر خط شبرنگ نماید خود را
هوش مصنوعی: در شب تاریکی، آتش چهرهاش را به طور متفاوتی نشان میدهد و با نور خطی رنگی، وجود خود را نمایان میکند.
تکیه بر دوستی چرخ مکن کاین مکار
به تو یکرنگ ز نیرنگ نماید خود را
هوش مصنوعی: به دوستی سرنوشت اعتماد نکن، زیرا این سرنوشت میتواند به تو چهرهای فریبنده نشان دهد و در واقع نیرنگی در پس آن باشد.
زود باشد که زند غوطه به خون چون طاوس
خودنمایی که به صد رنگ نماید خود را
هوش مصنوعی: به زودی ممکن است که مانند طاوسی که برای جلب توجه خود را در رنگهای مختلف نمایان میکند، او نیز در دریاهای خون غوطهور شود و خود را به نمایش بگذارد.
سنگ دندان پریشان سخنان است وقار
وای بر آن که سبک سنگ نماید خود را
هوش مصنوعی: دندان سنگی نماد بیثباتی و ناپایداری و سخنان آن نشاندهنده عدم تعادل است. بنابراین، کسی که خود را سبک و بیارزش بداند، به آسانی در این وضعیت دچار مشکل خواهد شد.
شود از بخت سیه، جوهر ذاتی ظاهر
جوهر تیغ اگر از زنگ نماید خود را
هوش مصنوعی: اگر چه بخت کسی بد باشد، اما جوهر واقعی او در سختیها و مشکلات نشان داده میشود؛ همانطور که تیغ اگر زنگ بزند، باز هم در درون خود شمشیر واقعی را دارد.
عندلیبی که شد از نغمه شناسان نومید
به چه امید به آهنگ نماید خود را؟
هوش مصنوعی: اگر بلبل از آواهای خوش نومید شود، دیگر چگونه میتواند انتظار داشته باشد که خود را به آهنگی زیبا معرفی کند؟
خون کند در دل صیاد ز پرکاری ها
آهوی وحشی اگر لنگ نماید خود را
هوش مصنوعی: اگر آهو در حین شکار به خاطر خستگی لنگ بزند، صیاد به شدت دچار غم و اندوه میشود.
صائب آن حسن به سامان که نگنجد به خیال
چه قدر در نظر تنگ نماید خود را؟
هوش مصنوعی: زیبایی واقعی وقتی به کمال میرسد که در خیال جا نشود؛ زیرا در نظر محدود، زیبایی خود را کوچک و ناقص نشان میدهد.

صائب