گنجور

غزل شمارهٔ ۵۰۱۹

گرفت ازسرخم خشت پیر باده فروش
چراغ عیش برون آمد از ته سرپوش
ز حرف تلخ ملامتگران نیندیشد
به گوش هرکه رسیده است بانگ نوشانوش
هزار خرقه آلوده را به قیمت می
گرفت ازره انصاف پیر باده فروش
زجوش کم نشود آب بحر ،دل خوش دار
مکن چودیگ تنک ظرف کوتهی درجوش
به آفتاب رسانیده ایم پرتو را
ز باد صبح نگردد چراغ ماخاموش
ترا که بهره زنوش است نیش چون زنبور
ازین چه سودکه داری هزار چشمه نوش؟
در آفتاب قیامت عرق نمی ریزد
ز بار خلق ندزدد کسی که اینجا دوش
مخور به هیچ دل زار و هرچه خواهی خور
بپوش چشم خود از عیب و هرچه خواهی پوش
ز جوش لاف دل چشمه ها تهی گردید
درین دو هفته که دریای مانشست ازجوش
فغان که تشنه لبان سخن نمی دانند
که کار تیغ دو دم می کندلب خاموش
خموش بگذر ازین خاکدان چو سایه ابر
مکن چو سیل ز پست و بلند راه خروش
شراب تلخ کجا چاره تو خواهد کرد؟
تراکه ناله صائب نمی برد از هوش

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گرفت ازسرخم خشت پیر باده فروش
چراغ عیش برون آمد از ته سرپوش
هوش مصنوعی: پیر باده‌فروش از خم شراب خشت برمی‌دارد و چراغ شادی از زیر سرپوش بیرون می‌آید.
ز حرف تلخ ملامتگران نیندیشد
به گوش هرکه رسیده است بانگ نوشانوش
هوش مصنوعی: کسی که صدای خوش زندگی را شنیده، به سخنان تلخ ملامت‌کنندگان توجهی ندارد.
هزار خرقه آلوده را به قیمت می
گرفت ازره انصاف پیر باده فروش
هوش مصنوعی: پیر باده‌فروش با انصاف، هزاران لباس کثیف را به قیمتی منصفانه خریداری می‌کرد.
زجوش کم نشود آب بحر ،دل خوش دار
مکن چودیگ تنک ظرف کوتهی درجوش
هوش مصنوعی: آب دریا هرگز از تلاطم و جوشش کاسته نمی‌شود، پس دلت برای چیزهایی که محدود و ناکافی هستند خوش نباش.
به آفتاب رسانیده ایم پرتو را
ز باد صبح نگردد چراغ ماخاموش
هوش مصنوعی: نور ما را به آفتاب هدایت کرده‌ایم و از نسیم صبح تأثیر پذیرفته‌ایم؛ بنابراین، چراغ روشنی ما خاموش نخواهد شد.
ترا که بهره زنوش است نیش چون زنبور
ازین چه سودکه داری هزار چشمه نوش؟
هوش مصنوعی: اگر تو به شادابی و سرخوشی مثل زنبور عسل دست یابی، پس چه فایده دارد که هزار چشمه نیکو و لطیف در دسترس داشته باشی؟
در آفتاب قیامت عرق نمی ریزد
ز بار خلق ندزدد کسی که اینجا دوش
هوش مصنوعی: در روز قیامت، کسی که در دنیا کارهای نیکو انجام داده و از بار وظایف دیگران سستی نکرده است، در مقابل خداوند عرق نخواهد ریخت و نگران نخواهد بود. به عبارت دیگر، فردی که در زندگی‌اش درست عمل کرده و مسئولیت‌هایش را به خوبی انجام داده، در آن روز سخت و پر استرس آرام خواهد بود.
مخور به هیچ دل زار و هرچه خواهی خور
بپوش چشم خود از عیب و هرچه خواهی پوش
هوش مصنوعی: به هیچ دلی که غمگین و ناراحت است اهمیت نده و هر چیزی که می‌خواهی بخور. چشم خود را از عیب‌ها ببند و هر چیزی را که می‌خواهی بپوشان.
ز جوش لاف دل چشمه ها تهی گردید
درین دو هفته که دریای مانشست ازجوش
هوش مصنوعی: در این دو هفته، به دلیل هیجان و شوقی که در دل داشتم، چشمه‌ها از آب پر شده‌اند و دیگر جایی برای خود ندارند، زیرا دریای احساساتم به شدت در حال جوش و خروش است.
فغان که تشنه لبان سخن نمی دانند
که کار تیغ دو دم می کندلب خاموش
هوش مصنوعی: آه، که تشنه لبان نمی‌دانند که شمشیر دو لبه چه نتایجی را به بار می‌آورد و سکوت لب‌ها چه عواقبی دارد.
خموش بگذر ازین خاکدان چو سایه ابر
مکن چو سیل ز پست و بلند راه خروش
هوش مصنوعی: سکوت کن و از این دنیا بگذر مانند سایه ابر، و همانند سیل، از فراز و نشیب‌ها عبور کن و ناله و فریاد نزن.
شراب تلخ کجا چاره تو خواهد کرد؟
تراکه ناله صائب نمی برد از هوش
هوش مصنوعی: شراب تلخ نمی‌تواند مشکلت را حل کند، چون تو در حال ناله‌ای هستی که هوش و حواست را از تو گرفته است.