غزل شمارهٔ ۵۰۰۰
بپوش چشم ز عیب کسان، هنربین باش
بساز با خس و خار و همیشه گلچین باش
ز سنگ خاره دم تیغ زود برگردد
درین قلمرو آفت چو کوه سنگین باش
به خون ز نعمت الوان دهر قانع شو
گرانبها و گرامی چو نافه چین باش
به یک نظر نتوان دید خلق و خالق را
بپوش دیده خودبینی و خدابین باش
درآ به حلقه روشندلان عالم خاک
ز سنگ تفرقه ایمن چو عقد پروین باش
شکسته پایی برق است سبزه ته سنگ
به بال سعی گریزان ز خواب سنگین باش
نخست از نفس پاک مشک کن خون را
دگر چو نافه چین در لباس پشمین باش
بهشت نقد اگر صائب آرزو داری
برو زخاک نشینان شهر قزوین باش
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بپوش چشم ز عیب کسان، هنربین باش
بساز با خس و خار و همیشه گلچین باش
هوش مصنوعی: بهتر است به نقصها و عیوب دیگران توجه نکنی و فقط خوبیها و هنرها را ببینی. سعی کن در زندگیات با چیزهای ناخواهش (خس و خار) کنار بیایی و همیشه بهترینها (گل) را انتخاب کنی.
ز سنگ خاره دم تیغ زود برگردد
درین قلمرو آفت چو کوه سنگین باش
هوش مصنوعی: در اینجا منظور این است که مانند سنگ سخت و بزرگ باید در برابر چالشها و مشکلات ایستادگی کرد. اگر بر سختیهای زندگی با قدرت و استقامت پاسخ دهیم، دشمنی و آسیبپذیری نمیتواند ما را تحت تأثیر قرار دهد.
به خون ز نعمت الوان دهر قانع شو
گرانبها و گرامی چو نافه چین باش
هوش مصنوعی: از زندگی با نعمتهای فراوان، خشنود باش و خود را ارزشمند و گرانبها بدان. مانند گلی خوشبو در چین که با زیباییاش توجه همه را جلب میکند، این احساس را در خود پرورش بده.
به یک نظر نتوان دید خلق و خالق را
بپوش دیده خودبینی و خدابین باش
هوش مصنوعی: با یک نگاه نمیتوان هم خالق و هم مخلوق را دید. خود را از خودبینی کنار بزن و به خدا نگاه کن.
درآ به حلقه روشندلان عالم خاک
ز سنگ تفرقه ایمن چو عقد پروین باش
هوش مصنوعی: وارد جمع روشندلان شو، چرا که عالم خاک در امن است و از سنگ تفرقه به دور است. مانند عقدی که ستاره پروین را در بر گرفته، به هم پیوسته و استوار باش.
شکسته پایی برق است سبزه ته سنگ
به بال سعی گریزان ز خواب سنگین باش
هوش مصنوعی: پای آسیبدیدهای مانند برق درخشان است که بر بالای سبزهای در انتهای سنگی، به آرامی پرواز میکند و از خواب سنگین میگریزد.
نخست از نفس پاک مشک کن خون را
دگر چو نافه چین در لباس پشمین باش
هوش مصنوعی: ابتدا از وجود پاک و خالص خود، روح را مانند مشک خوشبو بپروران و بعد همانند کسی که با دقت و ظرافت در تهیه و انتخاب لباس پشمین کار میکند، به زندگی بپرداز.
بهشت نقد اگر صائب آرزو داری
برو زخاک نشینان شهر قزوین باش
هوش مصنوعی: اگر به دنبال لذتهای واقعی و بهشتی هستی، باید از زندگی دور از خاک و تلاشهای معمولی کنار بمانی و به جمع افرادی با ارزش و باصلاحیت مانند ساکنان قزوین بپیوندی.

صائب