گنجور

غزل شمارهٔ ۴۹۹۲

نکشیدیم شبی سیمبری در بر خویش
دست ماهمچو سبو ماند به زیر سر خویش
نیست پروانه من قابل دلسوزی شمع
مگر ازگرمی پرواز بسوزم پر خویش
گردن شیشه می حکم بیاضی دارد
که کسی از خط پیمانه نپیچد سر خویش
چند مژگان تو بااهل نظر کج بازد؟
هیچ کس تیر نینداخته بر لشکر خویش
نیستی اخگر، ازین پرده نیلی بدر آی
چند در پرده توان بود زخاکستر خویش؟
کشتی خویش به ساحل نتوانی بردن
تادرین بحر فلاخن نکنی لنگر خویش
چون به بیداری ازان روی نظر بردارد؟
آنکه در خواب نهد آینه زیرسرخویش
خبر از مستی سرشار ندارد صائب
هرکه مستانه نزد در دل خم ساغر خویش

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نکشیدیم شبی سیمبری در بر خویش
دست ماهمچو سبو ماند به زیر سر خویش
هوش مصنوعی: ما شبی را در آغوش محبوب خود نگذرانیدیم و احساس ما مانند سبویی است که زیر سر خود گذاشته‌ایم و هیچ چیزی از آن بهره‌مند نشدیم.
نیست پروانه من قابل دلسوزی شمع
مگر ازگرمی پرواز بسوزم پر خویش
هوش مصنوعی: پروانه من شایسته هیچ دلسوزی از سوی شمع نیست، مگر اینکه از گرمای پرواز خود بسوزم.
گردن شیشه می حکم بیاضی دارد
که کسی از خط پیمانه نپیچد سر خویش
هوش مصنوعی: این بیت بیان می‌کند که گردن شیشه‌ای مانند گردن بیضی شکل است و به کسی توصیه می‌شود که از مرزهای معین خود تجاوز نکند و در امور زندگی به احتیاط رفتار کند. به عبارت دیگر، باید از تصمیمات و اعمالی که ممکن است به عواقب ناخوشایند منجر شود، خودداری کرد.
چند مژگان تو بااهل نظر کج بازد؟
هیچ کس تیر نینداخته بر لشکر خویش
هوش مصنوعی: چند نفر از اهل دانش و بصیرت با موهای بلند تو تحت تأثیر قرار می‌گیرند؟ هیچ‌کس تیری را به سوی ارتش خود نمی‌اندازد.
نیستی اخگر، ازین پرده نیلی بدر آی
چند در پرده توان بود زخاکستر خویش؟
هوش مصنوعی: بیدار شو، تو که تنها یک ذره خاکستر هستی، از پشت این پرده آبی بیرون بیا. آیا می‌شود که کسی در سایه خاکستر خودش باقی بماند؟
کشتی خویش به ساحل نتوانی بردن
تادرین بحر فلاخن نکنی لنگر خویش
هوش مصنوعی: برای رسیدن به مقصد، باید مهارت و ابزار لازم را داشته باشی. اگر آماده نباشی و نخواهی تلاش کنی، نمی‌توانی به ساحل امن برسی.
چون به بیداری ازان روی نظر بردارد؟
آنکه در خواب نهد آینه زیرسرخویش
هوش مصنوعی: آیا ممکن است کسی که در خواب است، به زیبایی و حقیقتی که در آینه است نگاه کند؟ آنکه خوابش گرفته و سرش را بر روی آینه گذاشته، چگونه می‌تواند بیدار شود و زیبایی را ببیند؟
خبر از مستی سرشار ندارد صائب
هرکه مستانه نزد در دل خم ساغر خویش
هوش مصنوعی: هر کسی که به حال مستی و شادمانی نمی‌رسد، نمی‌تواند از حال آنان که در دل خود شیشه‌ی شراب دارند، آگاه شود.