گنجور

غزل شمارهٔ ۴۶۷۶

الفت خلق عذاب دل فرزانه شمر
هرکه بیگانه شود معنی بیگانه شمر
تلخی باده شمر تلخی جان کندن را
دهن تیغ فنا را لب پیمانه شمر
نشأه فیض به اندازه آزار دهند
هر شکاف دل خود را در میخانه شمر
در خرابات جهان حوصله ای پیدا کن
چین پیشانی مردم خط پیمانه شمر
خلوتی کز خودی خویش ترا نستاند
گرچه باشد حرم کعبه، صنمخانه شمر
هرچه جز جذبه توفیق ترا پیش آید
گر همه خضر بود سبزه بیگانه شمر
برگریزان فنا جوش بهار طرب است
هرکجا بال وپرت ریخت پریخانه شمر
شکوه رزق مکن همچو تنک حوصلگان
درگلو گریه گره چون شودت دانه شمر
سخنی کز اثرش خواب نسوزد در چشم
گر همه سحر حلال است که افسانه شمر
راه چون در حرم شمع نداری صائب
ورق دفتر بال و پر پروانه شمر

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

الفت خلق عذاب دل فرزانه شمر
هرکه بیگانه شود معنی بیگانه شمر
هوش مصنوعی: همدلی و دوستی با مردم، درد و رنج دل فرد خردمند را به حساب بیاور. هرکس از دیگران فاصله بگیرد، می‌تواند بیگانگی را درک کند.
تلخی باده شمر تلخی جان کندن را
دهن تیغ فنا را لب پیمانه شمر
هوش مصنوعی: تلخی شراب را به تلخی مرگ شبیه بدان و لبه‌ی تیغ فنا را به لبه‌ی پیمانه تشبیه کن.
نشأه فیض به اندازه آزار دهند
هر شکاف دل خود را در میخانه شمر
هوش مصنوعی: در این بیت به نوعی اشاره شده است که نعمت‌ها و فیض‌ها به اندازه‌ای می‌تواند در زندگی انسان تأثیرگذار باشد که به دل او آسیب برساند. در واقع، انسان باید با دقت و شایستگی به مساله‌ای که در ارتباط با احساسات و دل خود دارد، نگاه کند و آن را در میخانه‌ای که نماد زندگی و تجربه‌های تلخ و شیرین است، درست ارزیابی کند.
در خرابات جهان حوصله ای پیدا کن
چین پیشانی مردم خط پیمانه شمر
هوش مصنوعی: در زندگی پرجنجال و پرآشوب، آرامشی پیدا کن و نگران نشو. نگریست به چهره‌ی مردم که در کوششی برای جمع‌آوری و اندازه‌گیری خوشی‌ها و مشکلات خود هستند، خودت را در این تلاش‌ها غرق نکن.
خلوتی کز خودی خویش ترا نستاند
گرچه باشد حرم کعبه، صنمخانه شمر
هوش مصنوعی: اگر جایی وجود داشته باشد که تو را از خودت دور کند و از خودت بیگانه کند، حتی اگر آن مکان حرم کعبه باشد یا معبدی مقدس، ارزش و اعتبارش را ندارد.
هرچه جز جذبه توفیق ترا پیش آید
گر همه خضر بود سبزه بیگانه شمر
هوش مصنوعی: هر چیزی که غیر از جاذبه و توفیق تو باشد، حتی اگر بهترین‌ها و نیکوترین‌ها را هم به همراه داشته باشد، آن را بیگانه و ناپسند بشمار.
برگریزان فنا جوش بهار طرب است
هرکجا بال وپرت ریخت پریخانه شمر
هوش مصنوعی: در زمانه‌ای که زندگی زودگذر و فانی است، شور و شوق بهاری در حال نمایان شدن است. هر جا که بال و پر پرندگان بریزد، شادی و نشاطی خاص به وجود می‌آید.
شکوه رزق مکن همچو تنک حوصلگان
درگلو گریه گره چون شودت دانه شمر
هوش مصنوعی: رزق و روزی خود را مانند افرادی که تحمل کم دارند، نکو مشمار و به آن نپرداز. وقتی که در قلبت درد و غم وجود دارد، مثل دانه‌ای که در گلو گیر کرده باشد، به کسی شکایت نکن و صبر کن تا روزی به‌دست آوری.
سخنی کز اثرش خواب نسوزد در چشم
گر همه سحر حلال است که افسانه شمر
هوش مصنوعی: اگر سخنی باشد که بر دل تأثیر بگذارد و خواب راحت را از چشم نگیرد، هرچقدر هم که جذاب و دلربا باشد، آن را باید همچون افسانه‌ای دور از حقیقت بشماریم.
راه چون در حرم شمع نداری صائب
ورق دفتر بال و پر پروانه شمر
هوش مصنوعی: اگر در مسیر زندگی چون شمعی نورانی نباشی، ورق‌هایی که در دفتر زندگی‌ات داری، تنها بال و پر یک پروانه را می‌مانند. یعنی بدون نور و روشنایی، آنچه داری بی‌ارزش و ناتمام است.