گنجور

غزل شمارهٔ ۴۴۷۱

تن را اگر گذاری در عشق ما چه باشد
گراستخوان نگیری باز از هما چه باشد
عشق است مصر اعظم عقل است روستایش
زین بیش اگر نباشی در روستاچه باشد
از راه بیخودی عرش یک نعره وارراه راست
از خویش اگربرآیی ای نارساچه باشد
نی صاحب نوا شد تا ریخت برگ ازخود
گربرگ را بریزی ای خوش نوا چه باشد
موج از عنان فکندن سالم به ساحل آمد
گردست را ببندی پیش قضا چه باشد
با دوستان یکرنگ کفرست سرگرانی
با کاه اگر بسازی این گهربا چه باشد
تدبیر عقل ناقص با عشق برنیاید
اسباب مکر فرعون پیش عصا چه باشد
خاک از فتادگی شد مسجوداهل عالم
چون خاک اگرکنی صبردر زیرپاچه باشد
اکسیرخاکساری روشنگروجودست
گرچشم را نپوشی زین توتیا چه باشد
از پاس دل صنوبر سرسبزی ابدیافت
گرپاس دل بداری ای بیوفا چه باشد
شکرزنی سواری روی زمین گرفته است
پهلواگرندزدی از بوریاچه باشد
از بال پشه ای رفت بربادمغزنمرود
از کبراگرنگویی با کبریا چه باشد
با توتمام سودیم با خودهمه زیانیم
یکبار گرستانی ما را ز ما چه باشد
هیچ است فکر صائب در پیش فکر ملا
با آفتاب تابان نور سها چه باشد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تن را اگر گذاری در عشق ما چه باشد
گراستخوان نگیری باز از هما چه باشد
هوش مصنوعی: اگر جسمت را در عشق ما قرار دهی، چه اهمیتی دارد؟ حتی اگر از پرندگانی چون هما هم خبری نداشته باشی، باز هم چیزی از ارزش عشقت کم نمی‌شود.
عشق است مصر اعظم عقل است روستایش
زین بیش اگر نباشی در روستاچه باشد
هوش مصنوعی: عشق برترین چیز است، و عقل تنها یک بخش کوچک از آن است. اگر در این دنیا عاشق نباشی، چه ارزش و مفهومی برای زندگی‌ات وجود دارد؟
از راه بیخودی عرش یک نعره وارراه راست
از خویش اگربرآیی ای نارساچه باشد
هوش مصنوعی: اگر از طریق بی‌خودی و شگفتی به اوج برسی، و اگر راه راست را از خودت پیدا کنی، چه چیز می‌تواند تو را متوقف کند، ای ناقص؟
نی صاحب نوا شد تا ریخت برگ ازخود
گربرگ را بریزی ای خوش نوا چه باشد
هوش مصنوعی: نی، به عنوان یک ساز، زمانی که صدا می‌دهد، نشان‌دهنده این است که اعلام می‌کند فصل ریزش برگ‌ها آغاز شده است. اگر تو هم مانند نی، صدا و نوا داری، آن را ابراز کن؛ چرا که در این صورت، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
موج از عنان فکندن سالم به ساحل آمد
گردست را ببندی پیش قضا چه باشد
هوش مصنوعی: موج‌ها از کنترل خارج شده و سالم به ساحل رسیده‌اند. اگر بخواهی دست را به روی تقدیر ببندی، چه فایده‌ای دارد؟
با دوستان یکرنگ کفرست سرگرانی
با کاه اگر بسازی این گهربا چه باشد
هوش مصنوعی: دوست داشتن و همدمی با افرادی که یکرنگ و صادق نیستند، حتی اگر با چیزهای معمولی و سطحی سرگرم شوید، ارزش زیادی ندارد. ارزش واقعی ارتباطات انسانی در صداقت و هم‌رنگی با یکدیگر است.
تدبیر عقل ناقص با عشق برنیاید
اسباب مکر فرعون پیش عصا چه باشد
هوش مصنوعی: عقل ناقص نمی‌تواند به تنهایی بر عشق غالب آید. در برابر معجزه‌ای مانند عصای موسی، مکر و حیله‌های بزرگ‌ترین حاکمان نیز کم‌ارزش به نظر می‌رسد.
خاک از فتادگی شد مسجوداهل عالم
چون خاک اگرکنی صبردر زیرپاچه باشد
هوش مصنوعی: خاک به خاطر فروتنی‌اش مورد احترام اهل دنیا قرار گرفته است. اگر انسان مانند خاک صبور باشد، در نهایت بزرگ و ارزشمند خواهد شد.
اکسیرخاکساری روشنگروجودست
گرچشم را نپوشی زین توتیا چه باشد
هوش مصنوعی: اگر بر روی خویشتن کار کنی و وجود خود را بشناسی، حتی اگر چشمانت را ببندی و از زیبایی‌ها دور شوی، باز هم با روشنایی درونت آشنا خواهی شد و متوجه ارزش وجودی‌ات خواهی شد.
از پاس دل صنوبر سرسبزی ابدیافت
گرپاس دل بداری ای بیوفا چه باشد
هوش مصنوعی: اگر دل تو همچون صنوبر سبز و همیشه‌زنده باشد، پس چه فرقی می‌کند که تو بی‌وفا باشی یا نه.
شکرزنی سواری روی زمین گرفته است
پهلواگرندزدی از بوریاچه باشد
هوش مصنوعی: در اینجا توصیف می‌شود که افرادی با استعداد و توانمند بر روی زمین قدم گذاشته‌اند و اگر کسی بخواهد به آنها نزدیک شود، باید از موانع و چالش‌ها عبور کند. در واقع، این جمله به اشخاصی اشاره دارد که در جایگاه‌های مهم و باارزش هستند و رسیدن به آنها نیاز به تلاش و کوشش دارد.
از بال پشه ای رفت بربادمغزنمرود
از کبراگرنگویی با کبریا چه باشد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که حتی کوچک‌ترین موجودات هم دارای تأثیر و اهمیتی هستند، و اگر کسی به مقام و قدرت بزرگ (کبرا) اشاره نکند یا نادیده بگیرد، از کجا می‌تواند بداند که چه پیامدهایی خواهد داشت. در واقع، این بیانگر این است که هر چیزی در عالم و هر موجودی، چه کوچک و چه بزرگ، در چرخه هستی نقشی دارد و نباید قدرت و تأثیر آن‌ها را دست کم گرفت.
با توتمام سودیم با خودهمه زیانیم
یکبار گرستانی ما را ز ما چه باشد
هوش مصنوعی: با تو تمام خوشی‌هایمان است و با خودمان تنها ضررهایمان. اگر یک بار تو را از ما بگیری، چه اتفاقی برای ما خواهد افتاد؟
هیچ است فکر صائب در پیش فکر ملا
با آفتاب تابان نور سها چه باشد
هوش مصنوعی: فکر صائب هیچ ارزشی ندارد در برابر اندیشه‌های عمیق ملا، مانند اینکه نور ستاره‌ای در برابر نور آفتاب چه چیزی می‌تواند باشد.