گنجور

غزل شمارهٔ ۴۴۶۹

چون آفتاب هر کس روشن ضمیر باشد
ذرات عالم اورا فرمان پذیرباشد
نقش مرادعالم در خانه اش زند موج
آن را که بالش از خشت فرش از حصیرباشد
دشمن مطیع گردد چون نفس شد مسخر
مارست تازیانه مرکب چو شیرباشد
فقرست و تنگدستی سرمایه شجاعت
از آدمی گریزد شیری که سیر باشد
از دشمن ملایم زنهار برحذر باش
چون سگ خموش افتادناگاه گیرباشد
ازطبع سرکه تندی بیرون نمی برد سال
جاهل همان گزنده است هرچندپیرباشد
کف را چه وزن باشدپیش شکوه دریا
در چشم بی نیازان دنیا حقیر باشد
تا در بساط هستی یک مرغ می زند بال
حاشا که دیده دام از صید سیرباشد
از بند اعتبارات هرکس برون نیاید
گربرفلک برآیدصائب اسیرباشد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چون آفتاب هر کس روشن ضمیر باشد
ذرات عالم اورا فرمان پذیرباشد
هوش مصنوعی: هر کس که دارای اندیشه‌ای روشن و آگاه باشد، مانند آفتاب می‌درخشد و همه چیز در جهان به او گوش می‌دهد و تحت تأثیر او قرار می‌گیرد.
نقش مرادعالم در خانه اش زند موج
آن را که بالش از خشت فرش از حصیرباشد
هوش مصنوعی: نقش مورد نظر در زندگی، در خانه‌ای حضور دارد که در آن زندگی ساده‌ای برقرار است، و آنچه که او را احاطه کرده، از مواد اولیه ساده و طبیعی ساخته شده است.
دشمن مطیع گردد چون نفس شد مسخر
مارست تازیانه مرکب چو شیرباشد
هوش مصنوعی: هنگامی که دشمن تحت تأثیر قرار گیرد، همانند دمی که به تسخیر درمی‌آید، می‌توان او را به راحتی کنترل کرد. مانند اسبی که با چابکی و قدرتش، سواری را آسان می‌کند.
فقرست و تنگدستی سرمایه شجاعت
از آدمی گریزد شیری که سیر باشد
هوش مصنوعی: فقر و تنگدستی باعث می‌شود که انسان شجاعت و جسارتش را از دست بدهد، مانند شیر که وقتی سیر و سیراب است، قدرت و شجاعت بیشتری دارد.
از دشمن ملایم زنهار برحذر باش
چون سگ خموش افتادناگاه گیرباشد
هوش مصنوعی: از دشمنی که به ظاهر آرام و ملایم به نظر می‌رسد، دوری کن، زیرا ممکن است ناگهان خطرناک و حمله‌ور شود. در واقع، همان‌طور که یک سگ خموش می‌تواند به ناگاه شدت عمل کند، چنین دشمنی هم ممکن است در موقعیت‌های بحرانی دست به حمله بزند.
ازطبع سرکه تندی بیرون نمی برد سال
جاهل همان گزنده است هرچندپیرباشد
هوش مصنوعی: طبیعت سرکه همیشه تند و ترش است و در طول زمان هم تغییر نمی‌کند. در واقع، فرد نادان حتی اگر پیر شود، باز هم همچنان همان ویژگی‌های ناپسند خود را حفظ می‌کند.
کف را چه وزن باشدپیش شکوه دریا
در چشم بی نیازان دنیا حقیر باشد
هوش مصنوعی: وزن و اهمیت کف دریا در مقایسه با عظمت و شکوه دریا چیزی نیست و در نگاه کسانی که به دنیای مادی وابسته نیستند، چه بسا بی‌ارزش و حقیر به نظر می‌رسد.
تا در بساط هستی یک مرغ می زند بال
حاشا که دیده دام از صید سیرباشد
هوش مصنوعی: تا زمانی که در دنیا زندگی می‌کنیم، مانند پرنده‌ای هستیم که بال می‌زند و آزادی می‌جوید. اما این دلخوشی نباید ما را فریب دهد، زیرا ممکن است در کمین دام‌هایی باشیم که ما را می‌گیرند و به غم و اندوه می‌اندازند.
از بند اعتبارات هرکس برون نیاید
گربرفلک برآیدصائب اسیرباشد
هوش مصنوعی: هر کس که از قید و بند اعتبار و احترام اجتماعی خود نتواند رهایی جوید، حتی اگر به مقام و مرتبه بلندی دست یابد، همچنان اسیر و وابسته خواهد بود.