گنجور

غزل شمارهٔ ۴۴۵۳

خشت از سرخم پنبه ز مینا بربایید
برچهره خود روزن جنت بگشایید
در پرده نشستن به زنان است سزاوار
مردانه ازین پرده نیلی بدر آیید
از سایه ببرید اگر مهر پرستید
از خودبگریزید اگر مرد خدایید
این راه نه راهی است که با بار توان رفت
رندانه ازین خرقه سالوس برآیید
گل پیرهنانید بگردید در آفاق
یوسف صفتانید ازین چاه برآیید
ز آماجگه خاک کمانخانه گردون
یک منزل تیرست چو از خود بدرآیید
پهلو اگر از پرتو خورشید ندزدید
چون ماه در این دایره انگشت نمایید
سر بر خط چوگان حوادث بگذارید
تا در خم این دایره بی سروپایید
جز حرف الف نقش دو عالم همه هیچ است
ای آینه های دل اگر راست نمایید
در پرده دیدست نهان گوهر مقصود
یک بار به گرد نظر خویش برآیید
تا چند توان لاف زد از عقده گشایی
هان عقده دل حاضر اگر عقده گشایید
تا نقد روان در قدم خصم نریزید
حیف است که خود را به سخاوت بستایید
در ابر سفید ولب خاموش خطرهاست
با شیشه وپیمانه دلیری منمایید
تا صائب ما بر سر گفتار بیاید
ای اهل سخن بر سر انصاف بیایید
این آن غزل مرشد روم است که گفته است
ای قوم به حج رفته کجاییدکجایید

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خشت از سرخم پنبه ز مینا بربایید
برچهره خود روزن جنت بگشایید
هوش مصنوعی: از روی سرخمی، پنبه‌ای که از مینا به‌دست آمده را بردارید و بر چهره‌تان بزنید تا دروازه‌ای به بهشت بر روی خود بگشایید.
در پرده نشستن به زنان است سزاوار
مردانه ازین پرده نیلی بدر آیید
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در حجاب و پرده بودن، بیشتر به زنان مربوط می‌شود، اما مردان باید با جرأت و شجاعت از این پرده بیرون بیایند و خود را نشان دهند.
از سایه ببرید اگر مهر پرستید
از خودبگریزید اگر مرد خدایید
هوش مصنوعی: اگر به محبت و دوستی وابسته‌اید، از سایه‌اش دور شوید و اگر در جستجوی خدا و حقیقت هستید، از خودپرستی فاصله بگیرید.
این راه نه راهی است که با بار توان رفت
رندانه ازین خرقه سالوس برآیید
هوش مصنوعی: این راه، راهی نیست که بتوان با بار سنگین و دشواری‌های آن پیش رفت. باید از این رفتارها و ظاهر فریبنده فاصله گرفت.
گل پیرهنانید بگردید در آفاق
یوسف صفتانید ازین چاه برآیید
هوش مصنوعی: به گل‌های زیبا در دنیای اطراف بنگرید، مانند یوسفانی که در چاه گرفتار شده‌اند، شما باید از این وضعیت نجات پیدا کنید و به سطح بیایید.
ز آماجگه خاک کمانخانه گردون
یک منزل تیرست چو از خود بدرآیید
هوش مصنوعی: در این بیت به تصوری اشاره شده که دنیا و زندگی انسان را همچون یک تیر در کمان می‌بیند. انسان در این دنیا در حالتی مانند تیر در کمان است که باید از آن بیرون بیاید و به سوی هدفش پرتاب شود. به عبارتی دیگر، زندگی پر از چالش‌ها و هدف‌هاست و باید از این وضعیت خود را رها کند تا به سوی پیشرفت و مقصدش حرکت کند.
پهلو اگر از پرتو خورشید ندزدید
چون ماه در این دایره انگشت نمایید
هوش مصنوعی: اگر پهلو و جانب شما از نور خورشید پنهان نشده باشد، مانند ماه در این دایره، با آرامش و وقار به خود تکیه کنید.
سر بر خط چوگان حوادث بگذارید
تا در خم این دایره بی سروپایید
هوش مصنوعی: سر خود را در مقابل چالش‌ها و حوادث زندگی بگذارید تا در این دایره‌ ناقص و پرچالش، به جریان بیفتید و بی‌هدف نباشید.
جز حرف الف نقش دو عالم همه هیچ است
ای آینه های دل اگر راست نمایید
هوش مصنوعی: جز حرف الف (فقط حرف الف) نشانی از دو جهان وجود ندارد و همه چیز دیگر هیچ است. ای آینه‌های دل، اگر که راست بگویید و حقیقت را ببینید، درک خواهید کرد که تنها اصل واقعی، همان الف است.
در پرده دیدست نهان گوهر مقصود
یک بار به گرد نظر خویش برآیید
هوش مصنوعی: دریافته‌ای که هدف اصلی همچون جواهر در پس پرده پنهان است، تنها یک بار به دور زیر نگاهت نگاهی بینداز.
تا چند توان لاف زد از عقده گشایی
هان عقده دل حاضر اگر عقده گشایید
هوش مصنوعی: تا کی می‌خواهی از مشکلات و دل‌تنگی‌هایت حرف بزنی؟ اگر واقعاً می‌خواهی دل خود را سبک کنی، باید اقدام کنی و عواطف خود را به زبان بیاوری.
تا نقد روان در قدم خصم نریزید
حیف است که خود را به سخاوت بستایید
هوش مصنوعی: تا زمانی که نقد و مال خود را در برابر دشمنان خرج نکنید، شایسته نیست که خود را به خاطر بخشندگی تحسین کنید.
در ابر سفید ولب خاموش خطرهاست
با شیشه وپیمانه دلیری منمایید
هوش مصنوعی: در پوشش ابرهای سفید و سکوت، خطرهایی وجود دارد. با شیشه و پیمانه نباید بی‌گدار به آب زد و شجاعت به خرج داد.
تا صائب ما بر سر گفتار بیاید
ای اهل سخن بر سر انصاف بیایید
هوش مصنوعی: ای اهل کلام! وقتی صائب بر سر گفتار بیاید، باید به انصاف و عدالت بیاندیشید و بر سر مناظره و بحث، به عدالت رفتار کنید.
این آن غزل مرشد روم است که گفته است
ای قوم به حج رفته کجاییدکجایید
هوش مصنوعی: این شعر به نوعی از اهمیت و جایگاه معنوی سفر به حج اشاره دارد و از کسانی که به این سفر رفته‌اند می‌پرسد که آیا در جستجوی حقیقت و معنای زندگی به درستی عمل کرده‌اند یا خیر. همچنین این پرسش نوعی دعوت به تفکر و بازنگری در اهداف سفر معنوی و تعهدات دینی است.

حاشیه ها

1398/09/18 09:12
یاسی

در بیت دوم "زنان" به اشتباه "زنبان" درج شده
با احترام