گنجور

غزل شمارهٔ ۴۴۱۶

آنها که نظرباز به نو خط پسرانند
بی چشم بداز جمله بالغ نظرانند
این زهدفروشان ز خدا بیخبرانند
این دست و دهن آب کشان پاک برانند
غیر از گهر عشق که پاینده و باقی است
باقی همه چون موج ز دریا گذرانند
جمعی که نظر بسته گذشتند ازین باغ
انصاف توان داد که از دیده ورانند
در دست چه دارند به جز کاسه خالی
آنها که درین باغ چونرگس نگرانند
من کیستم ودرچه شمارم که فلکها
در دایره عشق ز بی پا و سرانند
این دوست نمایان سیه دل که در آفاق
چون صبح به صدقند علم پرده درانند
آلودگی خلق فرومایه به صد عیب
زان است که مشغول به عیب دگرانند
گوش تو گرانخواب پذیرای خبر نیست
ورنه در ودیوار ز صاحب خبرانند
پاکیزه درونان که برون ساز نباشند
زین خرقه چو آیند برون سیمبرانند
رخسار بتان آینه صورت معنی است
زان اهل سخن طالب شیرین پسرانند
از مردم افتاده مدد جوی که این قوم
با بی پر و بالی پر و بال دگرانند
صائب نظر عاقبت اندیشی اگر هست
بی برگ ونوایان جهان خوش ثمرانند

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آنها که نظرباز به نو خط پسرانند
بی چشم بداز جمله بالغ نظرانند
هوش مصنوعی: افرادی که با دقت و زیبایی به خط نو جوانان نگاه می‌کنند و از آن لذت می‌برند، در واقع از بهترین‌ها در بین ناظران و صاحب‌نظران هستند.
این زهدفروشان ز خدا بیخبرانند
این دست و دهن آب کشان پاک برانند
هوش مصنوعی: این افرادی که به دنبال دنیای مادی هستند و از خدا بی‌خبرند، با هر دست و زبانی که دارند، تلاش می‌کنند خود را پاک و پاکیزه نشان دهند.
غیر از گهر عشق که پاینده و باقی است
باقی همه چون موج ز دریا گذرانند
هوش مصنوعی: عشق تنها چیزی است که پایدار و ابدی است و بقیه چیزها مانند امواج دریا هستند که زودگذران و ناپایدارند.
جمعی که نظر بسته گذشتند ازین باغ
انصاف توان داد که از دیده ورانند
هوش مصنوعی: گروهی که با دقت و انصاف به این باغ نگاه کرده‌اند، می‌توانند بگویند که دیگر از دید کسانی که نمی‌بیند، گذشته‌اند.
در دست چه دارند به جز کاسه خالی
آنها که درین باغ چونرگس نگرانند
هوش مصنوعی: آنهایی که در این باغ مانند مرغ سحر به تماشا نشسته‌اند، در دستانشان جز یک کاسه خالی چیزی ندارند.
من کیستم ودرچه شمارم که فلکها
در دایره عشق ز بی پا و سرانند
هوش مصنوعی: شکوه و مقام من چیست و در چه حدی قرار دارم وقتی که آسمان‌ها در دایره عشق بی‌پاس و بی‌سر هستند؟
این دوست نمایان سیه دل که در آفاق
چون صبح به صدقند علم پرده درانند
هوش مصنوعی: این دوستان تیره‌دل که در دنیا مانند صبح روشن و صادق هستند، در حال نشان دادن حقیقت و رفع پرده از مسائل هستند.
آلودگی خلق فرومایه به صد عیب
زان است که مشغول به عیب دگرانند
هوش مصنوعی: آلودگی روح و اخلاق افراد پست به این دلیل است که همواره درگیر عیب‌های دیگران هستند و به جای توجه به مسائل خود، روی ایرادهای دیگران تمرکز می‌کنند.
گوش تو گرانخواب پذیرای خبر نیست
ورنه در ودیوار ز صاحب خبرانند
هوش مصنوعی: اگر گوش تو خواب آلوده است، نمی‌تواند پیام‌ها را دریافت کند، وگرنه دیوارها از صاحب خبر پرده برمی‌دارند و خبر را منتقل می‌کنند.
پاکیزه درونان که برون ساز نباشند
زین خرقه چو آیند برون سیمبرانند
هوش مصنوعی: افرادی که درون آن‌ها پاک و تمیز است و در ظاهر به خوبی نمایش نمی‌دهند، وقتی از این لباس خارج شوند، همچون نقره درخشان هستند.
رخسار بتان آینه صورت معنی است
زان اهل سخن طالب شیرین پسرانند
هوش مصنوعی: چهره زیبا و دلنشین بت‌ها نمایانگر معانی عمیق است و افرادی که اهل هنر و سخن هستند، به دنبال جوانان خوش‌صورت و شیرین‌زبان می‌گردند.
از مردم افتاده مدد جوی که این قوم
با بی پر و بالی پر و بال دگرانند
هوش مصنوعی: از افرادی که به کمک نیاز دارند، کمک بخواهید، چرا که این مردم مانند پرندگان بدون بال و پر، به کمک دیگران نیاز دارند تا پرواز کنند.
صائب نظر عاقبت اندیشی اگر هست
بی برگ ونوایان جهان خوش ثمرانند
هوش مصنوعی: اگر کسی عاقبت‌اندیشی داشته باشد، می‌فهمد که درختان بی‌برگ و بی‌میوه نیز در دنیا زیبا و مفیدند.