گنجور

غزل شمارهٔ ۳۵۱۰

نه همین اهل خرد آینه اسرارند
که ز خود بیخبران نیز خبرها دارند
نقطه هایی که درین دایره فرد آمده اند
همه حیرت زده گردش این پرگارند
بی گره شو که به یک چشم زدن می گذرند
رشته ها از نظر سوزن، اگر هموارند
به ادب باش درین بزم که این پست و بلند
همه در کار، پی رونق موسیقارند
قانعانی که فشردند به دل دندان را
خبر از چاشنی میوه جنت دارند
آنچه از مایده فیض بر این نه طبق است
رزق جمعی است که در پرده شب بیدارند
سالکانی که دل روشن از اینجا بردند
در ته خاک چو خورشید همان سیارند
می رسد زود به معراج فنا دست بدست
هرکه را خانه برانداختگان معمارند
پیش جمعی که رسیدند ز ساحل به محیط
کوهها کبک صفت جمله سبکرفتارند
نیست ممکن که تراوش کند از ما سخنی
در نهانخانه ما آینه ها ستارند
خاکساری نه بنایی است که ویران گردد
سیلها عاجز کوتاهی این دیوارند
سر درین معرکه بیقدرتر از دستارست
این رفیقان سبکسر به غم دستارند
خوبرویان که ندارند رگ تندی خوی
مفت طفلان هوس همچو گل بی خارند
خودفروشان جهان راست غم رد و قبول
عارفان فارغ از اقرار و غم انکارند
من گرفتم چمن آرا ز چمن بیرون رفت
سر بسر شبنم این باغ اولوالابصارند
صائب آنان که درین عهد سخن خرج کنند
دانه سوخته در شوره زمین می کارند

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نه همین اهل خرد آینه اسرارند
که ز خود بیخبران نیز خبرها دارند
هوش مصنوعی: همه افراد با فرهنگ و دانش، تنها کسانی نیستند که از رازهای زندگی باخبرند؛ افرادی که به نظر می‌رسد از خود بی‌خبر هستند نیز اطلاعاتی در این زمینه دارند.
نقطه هایی که درین دایره فرد آمده اند
همه حیرت زده گردش این پرگارند
هوش مصنوعی: نقاطی که در این دایره قرار دارند، همه از حرکت این پرگار شگفت‌زده و متعجب هستند.
بی گره شو که به یک چشم زدن می گذرند
رشته ها از نظر سوزن، اگر هموارند
هوش مصنوعی: بی‌دغدغه و بدون نگرانی باش؛ زیرا رشته‌ها به سرعت و آسانی از چشم سوزن عبور می‌کنند، اگرکه هموار و صاف باشند.
به ادب باش درین بزم که این پست و بلند
همه در کار، پی رونق موسیقارند
هوش مصنوعی: در این محفل مهم، آداب رفتار را رعایت کن؛ زیرا همه‌ی این فراز و نشیب‌ها در تلاشند تا فضایی برای شکوهمندی موسیقی‌دان فراهم کنند.
قانعانی که فشردند به دل دندان را
خبر از چاشنی میوه جنت دارند
هوش مصنوعی: افرادی که در زندگی خود راضی و قانع هستند، با وجود اینکه ممکن است تلخی‌هایی را در دل خود حس کنند، از لذت‌ها و زیبایی‌های بهشت آگاه هستند.
آنچه از مایده فیض بر این نه طبق است
رزق جمعی است که در پرده شب بیدارند
هوش مصنوعی: آنچه که از نعمت‌ها و برکات در این عالم وجود دارد، رزق مشترکی است که در سایه‌ی سکوت شب و در دل تاریکی‌ها، عده‌ای از آن بهره‌مند می‌شوند.
سالکانی که دل روشن از اینجا بردند
در ته خاک چو خورشید همان سیارند
هوش مصنوعی: افرادی که با دل‌های روشن و پاک از این جهان رفتند، مانند خورشید در عمق زمین درخشان و در حرکت‌اند.
می رسد زود به معراج فنا دست بدست
هرکه را خانه برانداختگان معمارند
هوش مصنوعی: به زودی به بالاترین درجه وجود می‌رسد کسی که خانه‌ی خود را از ساخت و سازهای بی‌اساس و بی‌ارزش رها کرده است، زیرا او با افرادی همراه است که در میانه‌ی ویرانی، به معماران و سازندگان تازه‌ای تبدیل می‌شوند.
پیش جمعی که رسیدند ز ساحل به محیط
کوهها کبک صفت جمله سبکرفتارند
هوش مصنوعی: گروهی که به دور از ساحل و در میان کوه‌ها قرار گرفته‌اند، به مانند کبک‌ها رفتار می‌کنند و از خود سبکی و راحتی نشان می‌دهند.
نیست ممکن که تراوش کند از ما سخنی
در نهانخانه ما آینه ها ستارند
هوش مصنوعی: سخنی پنهان از ما بیرون نمی‌آید، زیرا در خانه‌ی درون ما، آینه‌ها همه چیز را پنهان کرده‌اند.
خاکساری نه بنایی است که ویران گردد
سیلها عاجز کوتاهی این دیوارند
هوش مصنوعی: این شعر به مفهوم استحکام و پایداری اشاره دارد. می‌گوید که این خاکساری مانند یک بنای معمولی نیست که با آمدن سیل خراب شود. بلکه به رغم تمام مشکلات، دیوار این خاکساری به قدری بلند است که هیچ سیلی نمی‌تواند آن را ویران کند، نشان‌دهنده قوت و استحکام واقعی در برابر حوادث و چالش‌هاست.
سر درین معرکه بیقدرتر از دستارست
این رفیقان سبکسر به غم دستارند
هوش مصنوعی: در این معرکه، سر من به ارزش دستار (پوشش) این دوستان سبکسر نیست، چرا که آنها فقط به ظاهر و نمادها اهمیت می‌دهند و در واقع در غم و اندوه دستار (پوشش) به سر می‌برند.
خوبرویان که ندارند رگ تندی خوی
مفت طفلان هوس همچو گل بی خارند
هوش مصنوعی: زیبا رویانی که به شدت طغیانی ندارند، مانند گل‌های بی‌خار هستند که خواسته‌های بی‌دلی دارند.
خودفروشان جهان راست غم رد و قبول
عارفان فارغ از اقرار و غم انکارند
هوش مصنوعی: در دنیای پر از خودفروشان، افرادی که درگیر رد و قبول هستند، برای عارفان هیچ اهمیتی ندارند، زیرا آن‌ها از پذیرش یا انکار بی‌نیازند و به آرامش خود ادامه می‌دهند.
من گرفتم چمن آرا ز چمن بیرون رفت
سر بسر شبنم این باغ اولوالابصارند
هوش مصنوعی: من در باغی هستم که شبنم‌ها بر روی چمن‌ها نشسته‌اند و البته افرادی با بصیرت و درک عمیق به جایگاه من و زیبایی‌های این باغ توجه دارند.
صائب آنان که درین عهد سخن خرج کنند
دانه سوخته در شوره زمین می کارند
هوش مصنوعی: کسانی که در این زمان به سخن‌سرایی می‌پردازند، در حقیقت مانند کسانی هستند که دانه‌ای نامناسب و بدون ارزش را در زمین بی‌ثمر می‌کارند.