گنجور

غزل شمارهٔ ۳۳۷۵

هر که در وقت جوانی ره طاعت گیرد
خط پاکی ز عرق ریزی خجلت گیرد
تا به کی چون سگ دیوانه ز بی توفیقی
در دم صبح ترا خواب ز غفلت گیرد؟
چون سرآمد همه عمر به نافرمانی
به چه سرمایه کسی دامن فرصت گیرد؟
دل هرکس که بدآموز به صحبت شده است
چه تمتع ز پریخانه خلوت گیرد؟
می نهد سنگ نشان در ره آمد شد خلق
هر که از بی بصری گوشه عزلت گیرد
نور خورشید، نظر بند ز روزن نشود
دامن عمر کجا دیده حسرت گیرد؟
هر که را دل سیه از هستی این نشأه شده است
فیض صبح از دم شمشیر شهادت گیرد
گیرد از بیجگری عقل سر خود به دو دست
سر مجنون ز هوا سنگ ملامت گیرد
گر شود دیده مردم ز تماشا روشن
چشم ما روشنی از سرمه عبرت گیرد
نیست بالاتر اگر رتبه فقر از دولت
شاه از گوشه نشینان ز چه همت گیرد؟
می شود نقل محافل سخن شیرینش
گر سبق طوطی ازان آینه طلعت گیرد
دست هرکس که چو خورشید زرافشان باشد
همه روی زمین را به فراغت گیرد
می رود دست و دل از کار ز نظاره تو
کیست دامان ترا روز قیامت گیرد؟
دل هرکس که شود سخت ز غفلت صائب
مشکل اندام به سوهان نصیحت گیرد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هر که در وقت جوانی ره طاعت گیرد
خط پاکی ز عرق ریزی خجلت گیرد
هوش مصنوعی: هر کسی که در جوانی به مسیر عبادت و بندگی قدم بگذارد، به خاطر تلاش و کوشش‌هایش در آن زمان، از شرم عرق‌ریزی و بی‌نظمی در زندگی پاک و دور خواهد ماند.
تا به کی چون سگ دیوانه ز بی توفیقی
در دم صبح ترا خواب ز غفلت گیرد؟
هوش مصنوعی: تا کی باید مانند سگ دیوانه در صبح زود به خاطر ناکامی و بی‌توفیقی دمدمی و بی‌خیالی تو به خواب بروم؟
چون سرآمد همه عمر به نافرمانی
به چه سرمایه کسی دامن فرصت گیرد؟
هوش مصنوعی: وقتی عمر به پایان می‌رسد و کسی در طول زندگی‌اش سرشار از نافرمانی بوده، با چه چیزی می‌تواند به فرصت‌ها دست یابد؟
دل هرکس که بدآموز به صحبت شده است
چه تمتع ز پریخانه خلوت گیرد؟
هوش مصنوعی: دل هر کسی که در گفتگو با افراد بدآموز گرفتار شده، چه لذتی از مکانی خلوت و زیبا می‌تواند ببرد؟
می نهد سنگ نشان در ره آمد شد خلق
هر که از بی بصری گوشه عزلت گیرد
هوش مصنوعی: هر کسی که به خاطر نداشتن بصیرت و درک درست، خود را در گوشه‌ای دور از جامعه پنهان کند، نشانه‌های مشکلات و خطرات را در مسیر زندگی‌اش مشاهده می‌کند.
نور خورشید، نظر بند ز روزن نشود
دامن عمر کجا دیده حسرت گیرد؟
هوش مصنوعی: نور خورشید از روزنه‌ها به داخل نمی‌تابد، پس زندگی کوتاه و عمر انسان هیچ‌گاه تحت‌الشعاع حسرت‌ها قرار نمی‌گیرد.
هر که را دل سیه از هستی این نشأه شده است
فیض صبح از دم شمشیر شهادت گیرد
هوش مصنوعی: هر کسی که دل تاریک و سیاهی دارد از وجود این دنیا، باید بداند که نیروی روشنی و برکت از به لب آمدن شمشیر شهادت نصیب او خواهد شد.
گیرد از بیجگری عقل سر خود به دو دست
سر مجنون ز هوا سنگ ملامت گیرد
هوش مصنوعی: عقل انسان گاهی از شدت نادانی به دست خود سر به دیوانگی می‌زند و مانند مجنون به خاطر هوا و هوس خود را مورد ملامت قرار می‌دهد.
گر شود دیده مردم ز تماشا روشن
چشم ما روشنی از سرمه عبرت گیرد
هوش مصنوعی: اگر چشم مردم از تماشا روشن شود، چشم ما نیز با سرمه عبرت، روشنی می‌گیرد.
نیست بالاتر اگر رتبه فقر از دولت
شاه از گوشه نشینان ز چه همت گیرد؟
هوش مصنوعی: اگر درجه و مقام فقر بالاتر از حکومت و سلطنت شاه باشد، از کجا می‌توان انتظار داشت که اهل گوشه‌نشینی و زهد به چنین مرتبه‌ای دست یابند؟
می شود نقل محافل سخن شیرینش
گر سبق طوطی ازان آینه طلعت گیرد
هوش مصنوعی: اگر زیبایی چهره‌اش را طوطی بازتاب دهد، سخنان شیرین او به موضوع بحث همه محافل تبدیل می‌شود.
دست هرکس که چو خورشید زرافشان باشد
همه روی زمین را به فراغت گیرد
هوش مصنوعی: هر کس که مانند خورشید درخشان و پرنور باشد، می‌تواند بر روی زمین آرامش و امنیت را برقرار کند.
می رود دست و دل از کار ز نظاره تو
کیست دامان ترا روز قیامت گیرد؟
هوش مصنوعی: دست و دل آدمی از کارش باز می‌ماند وقتی که تو را می‌بیند. در روز قیامت کیست که به یاری تو بیاید و دست تو را بگیرد؟
دل هرکس که شود سخت ز غفلت صائب
مشکل اندام به سوهان نصیحت گیرد
هوش مصنوعی: اگر دل کسی به خاطر غفلت و بی‌توجهی سخت شود، نصیحت مثل سوهانی می‌تواند به تغییر و اصلاح آن کمک کند.