صائبغزل شمارهٔ ۳۳۴۹
دل چون آینه را تار نمی باید کرد
پشت بر دولت دیدار نمی باید کرد
عارفی را که پر و بال فلک جولان نیست
سیر در کوچه و بازار نمی باید کرد
می رود زود برون از ته پا کرسی دار
تکیه بر دولت بیدار نمی باید کرد
تا توان بود خمش، چون قلم از بی مغزی
سر خود در سر گفتار نمی باید کرد
می رسد نامه سر بسته در اینجا به جواب
درد دل پیش حق اظهار نمی باید کرد
نقطه در سیر و سکون تابع رمال بود
شکوه از ثابت و سیار نمی باید کرد
هرکه بر خود نکند رحم، بر او رحم جفاست
باده تکلیف به هشیار نمی باید کرد
از در حق به در خلق مبر حاجت خود
شکوه از یار به اغیار نمی باید کرد
از تهی مغز طمع بند زبان نتوان داشت
خامه را محرم اسرار نمی باید کرد
رتبه حسن یکی صد شود از دیده پاک
منع آیینه ز دیدار نمی باید کرد
مرکز دایره عیش ثبات قدم است
سیر بی نقطه چو پرگار نمی باید کرد
ذکر خالص بود از بند علایق رستن
رشته سبحه ز زنار نمی باید کرد
تا دو لب تیغ دو دم می شود از خاموشی
دهن زخم ز گفتار نمی باید کرد
مکن آن روی عرقناک ز عاشق پنهان
ظلم بر تشنه دیدار نمی باید کرد
صائب از آب شود آتش سرکش مغلوب
جنگ با مردم هموار نمی باید کرد
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
دل چون آینه را تار نمی باید کرد
پشت بر دولت دیدار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: دل باید آینه‌ای صاف و روشن باشد و نباید آن را آلوده کرد. همچنین، نباید پشت به خوشبختی و فرصت‌های خوب زندگی کرد.
عارفی را که پر و بال فلک جولان نیست
سیر در کوچه و بازار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: عارف واقعی که از جهان بالاتر است و نمی‌تواند در دنیای مادّی و متعارف گرفتار شود، نباید در زندگی روزمرهٔ عادی و دنیوی سرگردان شود.
می رود زود برون از ته پا کرسی دار
تکیه بر دولت بیدار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: زود از زیر کرسی بیرون می‌رود، پس بی‌جا تکیه بر قدرت بیدار نکن.
تا توان بود خمش، چون قلم از بی مغزی
سر خود در سر گفتار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: تا وقتی که توانایی وجود دارد، باید مانند قلم که از نادانی خارج از خود در نوشته‌ها سخن نمی‌گوید، سکوت کرد و صحبت نکرد.
می رسد نامه سر بسته در اینجا به جواب
درد دل پیش حق اظهار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: نامه‌ای بدون آدرس به اینجا می‌رسد، اما نباید در اینجا دل‌نوشته‌های خود را به خدا بگوییم.
نقطه در سیر و سکون تابع رمال بود
شکوه از ثابت و سیار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: نقطه در حالت حرکت و آرامش به جهت نشانه‌گیری وابسته به پیش‌بینی و سرنوشت است، بنابراین نباید از ثابت بودن یا حرکت کردن آن شکایت کرد.
هرکه بر خود نکند رحم، بر او رحم جفاست
باده تکلیف به هشیار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: هرکس به خود رحم نکند، انتظار رحمت از دیگران نداشته باشد. کار سختی که بر دوش انسان گذاشته شده، باید با آگاهی و هوشیاری انجام گیرد.
از در حق به در خلق مبر حاجت خود
شکوه از یار به اغیار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: هرگز در حق کسی خواسته‌ات را به دیگران عنوان نکن و از یار خود نیکو یاد کن که نیازی به شکایت از او به دیگران نیست.
از تهی مغز طمع بند زبان نتوان داشت
خامه را محرم اسرار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: اگر کسی از دانش و فهم کافی برخوردار نباشد، نمی‌تواند به درستی سخن بگوید و در این حالت، نباید رازهای مهم را به او سپرد.
رتبه حسن یکی صد شود از دیده پاک
منع آیینه ز دیدار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: وقتی دیدگاه انسان پاک و خالص باشد، ارزش و زیبایی خوب بودن بهتر درک می‌شود. اما نمی‌توان این زیبایی را صرفاً با دیدن مرتب کرد، بلکه باید از تماشا دوری کرد تا حقیقت و زیبایی به درستی شناخته شود.
مرکز دایره عیش ثبات قدم است
سیر بی نقطه چو پرگار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: برای لذت بردن و خوشی در زندگی، باید بر روی ثبات و استواری خود تمرکز کنیم. اگر بخواهیم بدون هدف و نقطه مشخصی حرکت کنیم، مانند دایره‌ای که نمی‌تواند به جایی برسد، هیچ فایده‌ای ندارد.
ذکر خالص بود از بند علایق رستن
رشته سبحه ز زنار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: توجه به یاد خدا تنها زمانی حقیقی است که از وابستگی‌ها و تعلقات دنیوی رها شویم. در این حالت، باید از محدودیت‌ها و قید و بندهایی که ما را احاطه کرده‌اند، آزاد باشیم و به معنای عمیق‌تری از زندگی دست پیدا کنیم.
تا دو لب تیغ دو دم می شود از خاموشی
دهن زخم ز گفتار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: وقتی دو لبه‌ی تیغ به هم نزدیک می‌شود، از خاموشی دهن زخم می‌خورد؛ بنابراین، باید در صحبت کردن احتیاط کرد و از گفتار ناپسند پرهیز کرد.
مکن آن روی عرقناک ز عاشق پنهان
ظلم بر تشنه دیدار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: لباس عرق کرده‌ات را از عاشق پنهان مکن، زیرا ظلم بر کسی که تشنه دیدار توست، درست نیست.
صائب از آب شود آتش سرکش مغلوب
جنگ با مردم هموار نمی باید کرد
هوش مصنوعی: آب می‌تواند آتش را خاموش کند، اما نباید به راحتی با مردم درگیر شد و جنگی به راه انداخت.