صائبغزل شمارهٔ ۳۳۰۸
در خور مزد فلک کار به آدم دارد
خوردن نعمت عالم غم عالم دارد
نخل خشکی است کزاو دست کشیده است بهار
هر که را عشق ز آفات مسلم دارد
ماتم و سور جهان دست در آغوش همند
که مه عید به دنبال محرم دارد
نیست پیشانی واکرده درین سبز چمن
جبهه گل گره از قطره شبنم دارد
در سیه دل نکند کلفت مردم تأثیر
نوحه گر دف به کف از حلقه ماتم دارد
پاکی عرض ز رخسار عیان می گردد
محضر از چهره خود عصمت مریم دارد
می کشد پیر ز تقصیر جوانان خجلت
که غم تیر خطا پشت کمان خم دارد
نتوان دست ز آب گهر آسان شستن
زیر سنگ است هر آن دست که خاتم دارد
نیست بر خسته روانان نفس عیسی را
چشم بیمار تو نازی که به عالم دارد
نسبتی نیست به خورشید جهانتاب ترا
دیده آینه را روی تو پرنم دارد
دوربین امن ز همواری دشمن نشود
زخم ما وحشت الماس ز مرهم دارد
دل هرکس شود از تیغ ملامت صد چاک
راه چون شانه در آن طره پرخم دارد
نتوان ساختن از طول امل دل را پاک
جوهر تیغ کی این ریشه محکم دارد؟
علم فتح بود قامت آزاده روان
موی ژولیده ما شوکت پرچم دارد
پیش روشن گهران لب نگشاید صائب
هر که داند که خطر آینه از دم دارد
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
در خور مزد فلک کار به آدم دارد
خوردن نعمت عالم غم عالم دارد
هوش مصنوعی: زندگی در این دنیا برای آدمی، با زحمت و تلاش توأم است و انسان برای کسب روزی و استفاده از نعمت‌های خداوند باید تلاش کند. اما در عین حال، انسان به دلیل همین دغدغه‌ها و مشکلات زندگی، همواره با غم و اندوه روبه‌رو است.
نخل خشکی است کزاو دست کشیده است بهار
هر که را عشق ز آفات مسلم دارد
هوش مصنوعی: نخل خشک، نماد شخصی است که بهار به او توجه نمی‌کند. هر کس که عشق را از خطرات و مشکلات محافظت کند، مانند این نخل است که زندگی‌اش در سایه زیبایی عشق قرار دارد.
ماتم و سور جهان دست در آغوش همند
که مه عید به دنبال محرم دارد
هوش مصنوعی: در این جهان، غم و شادی به هم intertwined شده‌اند. به مانند این که پس از ماه محرم، جشن و خوشحالی به دنبال می‌آید.
نیست پیشانی واکرده درین سبز چمن
جبهه گل گره از قطره شبنم دارد
هوش مصنوعی: در این چمن سرسبز، هیچ پیشانی با کلاهی خاص وجود ندارد؛ بلکه تنها گل‌ها هستند که با قطره‌های شبنم به هم آراسته شده‌اند.
در سیه دل نکند کلفت مردم تأثیر
نوحه گر دف به کف از حلقه ماتم دارد
هوش مصنوعی: در دل تیره و تار، تأثیر گریه و زاری بر مردم وجود ندارد، چرا که نوحه‌خوان با دفی که در دست دارد، خود را در جمع عزاداری مطرح می‌کند.
پاکی عرض ز رخسار عیان می گردد
محضر از چهره خود عصمت مریم دارد
هوش مصنوعی: پاکی و معصومیت مریم در صورت او به وضوح نمایان است. چهره او به اندازه‌ای روشن و زیباست که هر کس با دیدن آن، به پاکی او پی می‌برد.
می کشد پیر ز تقصیر جوانان خجلت
که غم تیر خطا پشت کمان خم دارد
هوش مصنوعی: پیر، به خاطر اشتباهات جوانان، آن‌ها را سرزنش می‌کند و به آن‌ها خجالت می‌دهد، زیرا درد و نگرانی ناشی از خطاها همچون تیری است که در کمان آماده پرتاب است.
نتوان دست ز آب گهر آسان شستن
زیر سنگ است هر آن دست که خاتم دارد
هوش مصنوعی: کسی که انگشتری از گوهر در دست دارد، نمی‌تواند به سادگی دست خود را در آب بشوید، زیرا این کار زیر یک سنگ دشوار است. این نشان می‌دهد که برخی کارها برای کسانی که دارای ارزش‌های خاص یا مسئولیت‌هایی هستند، سخت‌تر و دشوارتر است.
نیست بر خسته روانان نفس عیسی را
چشم بیمار تو نازی که به عالم دارد
هوش مصنوعی: بر روح‌های خسته، درمانی از عیسی وجود ندارد. چشم بیمار تو زیبایی و جذبه‌ای دارد که در دنیا نظیرش پیدا نمی‌شود.
نسبتی نیست به خورشید جهانتاب ترا
دیده آینه را روی تو پرنم دارد
هوش مصنوعی: هیچ ارتباطی بین تو و خورشید درخشان وجود ندارد، اما آینه چهره‌ات را با نرمی و لطافت نشان می‌دهد.
دوربین امن ز همواری دشمن نشود
زخم ما وحشت الماس ز مرهم دارد
هوش مصنوعی: در اینجا به این موضوع اشاره می‌شود که مراقبت و آمادگی از آسیب‌ها و خطرات مهم است. زخم‌ها و آسیب‌ها تاثیراتی دارند که شاید به ظاهر ناچیز به نظر برسند، اما در واقع ممکن است خطرات بزرگتری را به همراه داشته باشند. همچنین، وجود مرهم و درمان می‌تواند در کاهش درد و ترس‌ها موثر باشد. در نهایت، همواره باید نسبت به تهدیدات و چالش‌ها هوشیار بود تا از صدمات جلوگیری شود.
دل هرکس شود از تیغ ملامت صد چاک
راه چون شانه در آن طره پرخم دارد
هوش مصنوعی: دل هر کسی وقتی که با انتقاد و سرزنش مواجه می‌شود، مانند شانه‌ای چاک خورده می‌شود که در آن طره‌ای پر خم و زیبایی وجود دارد. این بیان نشان‌دهنده این است که انتقادها و ملامت‌ها باعث آزار و زخم دل می‌شود، اما در عین حال زیبایی و لطافت در دل وجود دارد.
نتوان ساختن از طول امل دل را پاک
جوهر تیغ کی این ریشه محکم دارد؟
هوش مصنوعی: انسان نمی‌تواند قلب خود را به راحتی از آرزوهای دراز پاک کند. مگر اینکه چون تیغی تیز، ریشه‌ای محکم و پایدار داشته باشد.
علم فتح بود قامت آزاده روان
موی ژولیده ما شوکت پرچم دارد
هوش مصنوعی: دانش و علم کلید موفقیت و آزادی است، در حالی که موهای نامرتب ما نماد عزت و شرف پرچم کشورمان را به دوش می‌کشد.
پیش روشن گهران لب نگشاید صائب
هر که داند که خطر آینه از دم دارد
هوش مصنوعی: هر کسی که از خطرات آگاه باشد، در برابر افراد روشن‌دل و باهوش، هرگز زبان نمی‌گشاید. این بدان معناست که او می‌داند در معرض چه تهدیدهایی قرار دارد.