گنجور

غزل شمارهٔ ۳۳۰۷

خصم را عقل مقید به تحمل دارد
سیل را ریگ مسخر به تنزل دارد
از ثبات قدم ما دل تیغ آب شود
سیل در بادیه ما خطر از پل دارد
بس که چشمم ز پریشان نظری ترسیده است
نخورم آب ازان چشمه که سنبل دارد
حیرت روی تو از هوش چمن را برده است
شبنم آیینه به پیش نفس گل دارد
چمن آرا چه خیال است که بیند در خواب
غنچه آن گوشه چشمی که به بلبل دارد
چرخ را شورش سودای من از جا برداشت
طاقت سیل گرانسنگ کجا پل دارد؟
صائب این تازه غزل آن غزل شاپورست
که گران می رود آن کس که توکل دارد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خصم را عقل مقید به تحمل دارد
سیل را ریگ مسخر به تنزل دارد
هوش مصنوعی: عقل در مقابل دشمن، خود را به تحمل و صبر وادار می‌کند و مانند ریگی که در برابر سیل سقوط می‌کند، در برابر مشکلات و چالش‌ها تنزل پیدا می‌کند.
از ثبات قدم ما دل تیغ آب شود
سیل در بادیه ما خطر از پل دارد
هوش مصنوعی: اگر ما در مسیر خود ثابت قدم باشیم، تیغ تیز دشواری‌ها به مانند آبی متلاطم خواهد شد و به سادگی نمی‌تواند ما را در بادیه زندگی به خطر بیندازد.
بس که چشمم ز پریشان نظری ترسیده است
نخورم آب ازان چشمه که سنبل دارد
هوش مصنوعی: چشمم آنقدر از دیدن خیالات و افکار آشفته ترسیده که نمی‌توانم از آبی بنوشم که این سنبل زیبا در کنار آن است.
حیرت روی تو از هوش چمن را برده است
شبنم آیینه به پیش نفس گل دارد
هوش مصنوعی: حیرت و شگفتی زیبایی تو باعث شده که شبنم‌های روی چمن از هوش بروند و به مانند آینه‌ای در مقابل نفس گل قرار بگیرند.
چمن آرا چه خیال است که بیند در خواب
غنچه آن گوشه چشمی که به بلبل دارد
هوش مصنوعی: آیا چیدمان کننده چمن می‌داند که غنچه‌ای که در خواب دیده، به چشم نازک بلبل نظر دارد؟
چرخ را شورش سودای من از جا برداشت
طاقت سیل گرانسنگ کجا پل دارد؟
هوش مصنوعی: این بیت به بیان احساسی عمیق و نیرومند از ناامیدی و بی‌پناهی می‌پردازد. گویا شخصی در جستجوی چیزی ارزشمند و بزرگ است که همچون تلاطم و تندبادی، زندگی‌اش را دگرگون کرده و او را از مسیر طبیعی‌اش خارج کرده است. در این حالت، به نظر می‌رسد که شور و اشتیاق او نمی‌تواند بر مشکلات و موانع بزرگ غلبه کند و به همین دلیل احساس بی‌کسی و سردرگمی دارد.
صائب این تازه غزل آن غزل شاپورست
که گران می رود آن کس که توکل دارد
هوش مصنوعی: شاعر در این بیت می‌گوید که غزلی که تازه و نو است، به مانند شاپور (پادشاه بزرگ) است و کسی که بر خداوند توکل دارد، به دور از مشکلات و سختی‌ها به خوبی پیش می‌رود.