گنجور

غزل شمارهٔ ۳۲۸۵

اشک دریادل ما گرد جهان می‌گردد
آب از قوت سرچشمه روان می‌گردد
صادقان زیر فلک قصد اقامت نکنند
صبح چون کرد نفس راست، روان می‌گردد
می‌برد بی‌خردان را سخن پوچ از جای
طفل را مرکب نی تخت روان می‌گردد
پیری از طینت خامان نبرد خامی را
تیر کج راست کی از زور کمان می‌گردد؟
می‌دهد پیچ و خم فکر سخن را پرداز
خامشی جوهر شمشیر زبان می‌گردد
دُرد می کاهربای دلِ صدپارهٔ ماست
خاک شیرازه اوراق خزان می‌گردد
چون جدل نیست بلایی سر بی‌مغزان را
رگ گردن چو شود راست، سنان می‌گردد
بیشتر گوشه نشینان جهان صیادند
دام در خاک پی صید نهان می‌گردد
از ملامت نشود کند مرا پای طلب
سخن سخت مرا سنگ فسان می‌گردد
خصم بدگوهر اگر حرف ملایم گوید
استخوانی است که در لقمه نهان می‌گردد
نیست سیمین‌ذقنان را ز خط سبز گزیر
این ترنجی است که نارنج‌نشان می‌گردد
هرکه از دایره شرع برون ننهد پای
خاتم دست سلیمان زمان می‌گردد
خانه آباد به معماری سیلاب کند
تاجری را که به دولاب دکان می‌گردد
صبر بر سختی ایام ثمرها دارد
چشمه‌ها بیشتر از سنگ روان می‌گردد
من دیوانه به هرجا که گریزم از خلق
سنگ اطفال، مرا سنگ نشان می‌گردد
می‌کند ابر بهاران دهنش پرگوهر
هرکه صائب چو صدف پاک دهان می‌گردد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اشک دریادل ما گرد جهان می‌گردد
آب از قوت سرچشمه روان می‌گردد
هوش مصنوعی: اشک‌های دل‌سوز ما در اطراف عالم می‌چرخد، همان‌گونه که آب از قدرت سرچشمه به جریان می‌افتد.
صادقان زیر فلک قصد اقامت نکنند
صبح چون کرد نفس راست، روان می‌گردد
هوش مصنوعی: راستگویان تحت این آسمان در پی ماندن نیستند؛ وقتی صبح دم تنفس درست و طبیعی آغاز می‌شود، دوباره در حرکت و جستجو خواهند بود.
می‌برد بی‌خردان را سخن پوچ از جای
طفل را مرکب نی تخت روان می‌گردد
هوش مصنوعی: سخنان بی‌محتوا و بی‌فایده، افراد نادان را به خود مشغول می‌کند، همان‌طور که کودکانی که به اسب‌سواری عادت نکرده‌اند، بر روی اسبی که در حال حرکت است، احساس راحتی و آرامش نمی‌کنند.
پیری از طینت خامان نبرد خامی را
تیر کج راست کی از زور کمان می‌گردد؟
هوش مصنوعی: پیر شدن از ذات خامی و ناپختگی عاری نیست. آیا تیر کجی که از زور کمان رها می‌شود، به راستا برمی‌گردد؟
می‌دهد پیچ و خم فکر سخن را پرداز
خامشی جوهر شمشیر زبان می‌گردد
هوش مصنوعی: اندیشه‌ها و تفکرات در گفت‌وگو به شکل پیچیده‌ای شکل می‌گیرند و در زمانی که سکوت برقرار می‌شود، قدرت بیان و تأثیر کلام بیشتر نمایان می‌شود.
دُرد می کاهربای دلِ صدپارهٔ ماست
خاک شیرازه اوراق خزان می‌گردد
هوش مصنوعی: درد و اندوه ما همچون کاه‌های پراکنده‌ای است که دل شکسته‌مان را پر کرده‌اند و این وضعیت، مانند خاکی است که حیات و زیبایی‌های زندگی را به سمت زوال می‌برد.
چون جدل نیست بلایی سر بی‌مغزان را
رگ گردن چو شود راست، سنان می‌گردد
هوش مصنوعی: وقتی درگیری و نزاعی وجود نداشته باشد، مشکلات و سختی‌ها برای کسانی که درک کمتری دارند، به‌راحتی حل می‌شود. وقتی که رفتار و نگرش افراد درست و صحیح باشد، مسایل به‌طور طبیعی به سمت بهبود پیش می‌رود.
بیشتر گوشه نشینان جهان صیادند
دام در خاک پی صید نهان می‌گردد
هوش مصنوعی: بسیاری از افرادی که در گوشه‌نشینی به سر می‌برند، در واقع در جستجوی هدفی هستند و در تلاشند تا آنچه را که می‌خواهند، به‌دست آورند. آن‌ها به شکل‌های مختلف و با دقت در حال کار کردن هستند تا به هدف خود برسند، حتی اگر این تلاش‌ها کمتر دیده شود.
از ملامت نشود کند مرا پای طلب
سخن سخت مرا سنگ فسان می‌گردد
هوش مصنوعی: ملامت دیگران نمی‌تواند مانع من شود که به دنبال خواسته‌هایم بروم، در واقع وقتی صحبت از خواسته‌هایم پیش می‌آید، کلمات سخت و دشوار بر من تأثیر می‌گذارند و مرا به چالش می‌کشند.
خصم بدگوهر اگر حرف ملایم گوید
استخوانی است که در لقمه نهان می‌گردد
هوش مصنوعی: اگر دشمنی با خلق و خوی بد سخنانی ملایم بگوید، مانند استخوانی است که در غذا پنهان است.
نیست سیمین‌ذقنان را ز خط سبز گزیر
این ترنجی است که نارنج‌نشان می‌گردد
هوش مصنوعی: افراد با چهره‌های زیبا و فاخر نمی‌توانند از نشانه‌های خاص خود دور شوند؛ این میوه‌ای است که در ابتدا خوش‌نمایی می‌کند، اما در نهایت به شکل میوه‌ای تند و تلخ در می‌آید.
هرکه از دایره شرع برون ننهد پای
خاتم دست سلیمان زمان می‌گردد
هوش مصنوعی: هر کسی که از اصول و قوانین دینی خارج شود، به سرنوشتسختی دچار می‌شود و دچار مشکلات و چالش‌هایی خواهد شد.
خانه آباد به معماری سیلاب کند
تاجری را که به دولاب دکان می‌گردد
هوش مصنوعی: خانه‌ای که به خوبی ساخته شده، می‌تواند ثمره خوبی داشته باشد و به تجارتی که در آن مشغول است، رونق ببخشد، حتی اگر در دکانی کوچک و ساده فعالیت کند.
صبر بر سختی ایام ثمرها دارد
چشمه‌ها بیشتر از سنگ روان می‌گردد
هوش مصنوعی: تحمل مشکلات و دشواری‌های زمان، نتیجه‌های خوبی به همراه دارد. مانند چشمه‌ها که بیشتر از سنگ‌ها روان و جاری می‌شوند.
من دیوانه به هرجا که گریزم از خلق
سنگ اطفال، مرا سنگ نشان می‌گردد
هوش مصنوعی: من که دیوانه‌ام، هر کجا که بروم، انگار که مردم بی‌رحم به من سنگ پرتاب می‌کنند و حتی بچه‌ها هم به من سنگ می‌زنند.
می‌کند ابر بهاران دهنش پرگوهر
هرکه صائب چو صدف پاک دهان می‌گردد
هوش مصنوعی: ابرهای بهاری مانند صدفی هستند که دهنشان پر از جواهرات و زیبایی‌هاست. هر کس که مانند صائب خود را پاک و خالص نگه دارد، می‌تواند به این گنجینه‌های ارزشمند دست یابد.