گنجور

غزل شمارهٔ ۳۱۷۵

رخ بهبود کار خویش آن غافل چسان بیند؟
که بردارد زیوسف چشم و راه کاروان بیند
چراغ پرده در را پیش پا تاریک می باشد
نبیند عیب خود هر کس که عیب دیگران بیند
چه آسوده است از اندیشه باد خزان، برگی
که در فصل بهاران چون گل رعنا خزان بیند
پشیمانی ندارد دل به یار قدردان دادن
چه صورت دارد از سودای یوسف کس زیان بیند؟
به ناخن می کنم داغ جنون را چهره پردازی
خوشا آن کس که ماه نو به روی دوستان بیند
نظر را پایه گر خواهی بلند از آستان مگذر
که هر کس را بود بر صدر جا، در آستان بیند
گناه تیر کجرو را به شست پاک می بندد
هر آن کز نارسایی جرم خود از آسمان بیند
عنان نفس را هر کس تواند داشتن محکم
سمند سرکش افلاک را در زیر ران بیند
زبیم غیر رویش را ندیدم سیر، چون طفلی
که در اثنای گل چیدن جمال باغبان بیند
درین میخانه لاف بیخودی آن را رسد صائب
که از سنگ ملامت نشأه رطل گران بیند

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

رخ بهبود کار خویش آن غافل چسان بیند؟
که بردارد زیوسف چشم و راه کاروان بیند
هوش مصنوعی: چطور ممکن است کسی که غافل است، زیبایی و بهبودی کار خودش را ببیند؟ او فقط به زیبایی یوسف نگاه می‌کند و نمی‌تواند راه کاروان را مشاهده کند.
چراغ پرده در را پیش پا تاریک می باشد
نبیند عیب خود هر کس که عیب دیگران بیند
هوش مصنوعی: کسی که به عیب دیگران توجه دارد، نباید انتظار داشته باشد که نقص‌های خودش را ببیند؛ زیرا او خود را در تاریکی قرار داده و نمی‌تواند واقعیت را به درستی درک کند.
چه آسوده است از اندیشه باد خزان، برگی
که در فصل بهاران چون گل رعنا خزان بیند
هوش مصنوعی: برگی که در فصل بهار زیبایی و زندگی را تجربه کرده، حالا در پاییز به آرامش رسیده و از تغییرات و مشکلات آنچه برایش پیش آمده، بی‌خبر است.
پشیمانی ندارد دل به یار قدردان دادن
چه صورت دارد از سودای یوسف کس زیان بیند؟
هوش مصنوعی: اگر دل را به کسی که ارزش محبت را می‌داند بسپاریم، دیگر هیچ پشیمانی وجود ندارد. چه عیبی دارد که به خاطر عشق یوسف، کسی زیانی ببیند؟
به ناخن می کنم داغ جنون را چهره پردازی
خوشا آن کس که ماه نو به روی دوستان بیند
هوش مصنوعی: با ناخن علامتی از دیوانگی را ایجاد می‌کنم. چه خوشبخت است کسی که در دیدار دوستانش، چهره‌ی زیبای ماه نو را مشاهده کند.
نظر را پایه گر خواهی بلند از آستان مگذر
که هر کس را بود بر صدر جا، در آستان بیند
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی مقام و جایگاه بلندی داشته باشی، از درگاه و آستان عبور نکن، زیرا هر کسی که در جایگاه والاست، از درگاه پایین‌تر را می‌بیند.
گناه تیر کجرو را به شست پاک می بندد
هر آن کز نارسایی جرم خود از آسمان بیند
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر گناهش به درستی و صراحت اعتراف کند و از خطای خود پشیمان باشد، به راحتی از بار گناه خود رها می‌شود و به آسمان نگاهی می‌اندازد تا درک کند که باید بابت اشتباهش عذرخواهی کند.
عنان نفس را هر کس تواند داشتن محکم
سمند سرکش افلاک را در زیر ران بیند
هوش مصنوعی: کسی که بتواند بر نفس خود کنترل و مهار داشته باشد، می‌تواند بر نیروهای سرکش جهان نیز تسلط پیدا کند.
زبیم غیر رویش را ندیدم سیر، چون طفلی
که در اثنای گل چیدن جمال باغبان بیند
هوش مصنوعی: من هیچ‌گاه جز زیبایی او چیز دیگری نمی‌بینم، مثل کودکی که در حال چیدن گل، فقط زیبایی باغبان را می‌بیند.
درین میخانه لاف بیخودی آن را رسد صائب
که از سنگ ملامت نشأه رطل گران بیند
هوش مصنوعی: در این میخانه، صحبت از بی‌خیالی و بی‌اعتنایی است. صائب می‌گوید که اگر کسی از انتقاد و سرزنش دیگران غمگین نشود، مانند این است که سنگی سنگین را ببیند و به آن اهمیت ندهد.