گنجور

غزل شمارهٔ ۳۱۷

منال از نقش کم گر شد قمارت بدنشین اینجا
که چشم بد به قدر نقش باشد در کمین اینجا
اگر خواهی که نگذارد کسی انگشت بر حرفت
به هر نقشی مده از سادگی تن چون نگین اینجا
کلید گنج شو، نه قفل در، ارباب حاجت را
که ماری می شود هر چین که داری بر جبین اینجا
شنیدی روزی آدم چه شد از خوردن گندم
به نان جو قناعت کن ز نان گندمین اینجا
زر بی غش ز پاکی خط پاکی در بغل دارد
نیندیشد ز دوزخ هر که گردد پاک دین اینجا
کمر نابسته خواهی طعمه سیل حوادث شد
مکن رخت اقامت پهن ای کوتاه بین اینجا
ز خامی های طینت آن قدر از پای ننشستی
که گور خویش را کردی تنور آتشین اینجا
به دامان تو از صحرای محشر گرد ننشیند
اگر افشانده ای گردی ز دل های غمین اینجا
مگر غافل شدی کز خرمن چرخ است رزق تو؟
که گردن کج کنی چون خوشه، پیش خوشه چین اینجا
ز تنهایی نخواهی کرد وحشت در لحد صائب
اگر پیش از اجل گردیده ای عزلت گزین اینجا

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

منال از نقش کم گر شد قمارت بدنشین اینجا
که چشم بد به قدر نقش باشد در کمین اینجا
هوش مصنوعی: تأسف نخور که اگر نقش و نگار بدنش کمتر شده، در اینجا چشم‌های بد به اندازه‌ی نقش و نگار در کمین هستند.
اگر خواهی که نگذارد کسی انگشت بر حرفت
به هر نقشی مده از سادگی تن چون نگین اینجا
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی کسی نتواند به سخنانت خرده بگیرد و بر تو عیب‌جویی کند، از سادگی و بی‌پروایی در رفتار خود بپرهیز. مثل نگینی که در این مکان درخشان است، باید با احتیاط و تدبیر رفتار کنی.
کلید گنج شو، نه قفل در، ارباب حاجت را
که ماری می شود هر چین که داری بر جبین اینجا
هوش مصنوعی: کلید گنج باش، نه قفل در. وقتی کسی به کمک نیاز دارد، به او کمک کن، زیرا هر خطی از چهره‌ات می‌تواند نشانه‌ای از نیکی باشد.
شنیدی روزی آدم چه شد از خوردن گندم
به نان جو قناعت کن ز نان گندمین اینجا
هوش مصنوعی: روزی آدم (انسان) به دلیل پرخوری و زیاده‌خواهی از خوردن گندم به دردسر افتاد. بنابراین، باید از نان جو استفاده کند و به همان قناعت کند تا گرفتار نشود. اینجا منظور این است که از آنچه داری راضی باش و به حد کافی قناعت کن.
زر بی غش ز پاکی خط پاکی در بغل دارد
نیندیشد ز دوزخ هر که گردد پاک دین اینجا
هوش مصنوعی: زر خالص به دلیل خلوص خود، در نزدیکی پاکی جا دارد. کسی که دین خود را خالص کند و پاک بماند، نباید نگران عذاب جهنم باشد.
کمر نابسته خواهی طعمه سیل حوادث شد
مکن رخت اقامت پهن ای کوتاه بین اینجا
هوش مصنوعی: اگر به زندگی خود بی‌توجهی کنی و آماده‌ی هر اتفاقی نباشی، تبدیل به قربانی حوادث می‌شوی. پس بهتر است در اینجا معطل نشوی و تصمیمات بهتری بگیری.
ز خامی های طینت آن قدر از پای ننشستی
که گور خویش را کردی تنور آتشین اینجا
هوش مصنوعی: از نادانی و خامی خود آن‌قدر از مسیر درست دور نشدی که در این دنیا، به جای زندگی در آرامش، خود را به عذابی سخت نزدیک کردی.
به دامان تو از صحرای محشر گرد ننشیند
اگر افشانده ای گردی ز دل های غمین اینجا
هوش مصنوعی: اگر از دامن تو در روز قیامت هیچ غمی نشیند، اینجا نشان می‌دهد که تو از دل‌های اندوهگین، غم و غبار افشانده‌ای.
مگر غافل شدی کز خرمن چرخ است رزق تو؟
که گردن کج کنی چون خوشه، پیش خوشه چین اینجا
هوش مصنوعی: آیا فراموش کرده‌ای که روزی تو از روزی‌های چرخ زمان است؟ چرا باید مانند خوشه‌ای که سرش را خم کرده، خودت را به کسانی که روزی‌ات را می‌چینند تسلیم کنی؟
ز تنهایی نخواهی کرد وحشت در لحد صائب
اگر پیش از اجل گردیده ای عزلت گزین اینجا
هوش مصنوعی: اگر در تنهایی به سر می‌بری و از آن وحشت نداری، پس بدان که اگر پیش از موعد مرگ به تنهایی پناه برده‌ای، اینجا جای خوبی برای توست.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۳۱۷ به خوانش عندلیب