صائب تبریزیغزل شمارهٔ ۳۱۲۹
سخن را از خموشی پرده بر رو گر دهن پوشد
دهان تنگ آن شیرین تکلم را سخن پوشد
شهید عشق هیهات است غیر از خون کفن پوشد
که دریا از کفی کز خود بر آرد پیرهن پوشد
نمی اندیشد از غماز هر کس پاکدامن شد
که بر تقصیر یوسف پرده چاک پیرهن پوشد
ز استغنا نپردازد به عاشق حسن سنگین دل
مگر از خون خود تشریف رنگین کوهکن پوشد
لطافت را لباس ظاهری بی پرده می سازد
به عریانی تن خود را مگر آن سیمتن پوشد
فروغ ماه در ابر تنک پنهان نمی ماند
تن سیمین او را نیست ممکن پیرهن پوشد
روان شو تشنه جانان را اگر سیراب می سازی
که خط نزدیک گردیده است آن چاه ذقن پوشد
شود پروانه بیتاب را از سوختن مانع
اگر پیراهن فانوس شمع انجمن پوشد
بود زهر اجل، خشم و غضب پاکیزه گوهر را
که از کف وقت طوفان بیشتر دریا کفن پوشد
به گل نتوان نهفتن پرتو خورشید را صائب
زهی نادان که خواهد پرده بر روی سخن پوشد
غزل شمارهٔ ۳۱۲۸: حصاری آدمی را به ز همواری نمی‌باشدغزل شمارهٔ ۳۱۳۰: دل ظالم از آب چشم مظلومان نیندیشد
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سخن را از خموشی پرده بر رو گر دهن پوشد
دهان تنگ آن شیرین تکلم را سخن پوشد
هوش مصنوعی: اگر کسی که زبانش بسته است، بخواهد سخن بگوید، نمی‌تواند بیان کند. در چنین شرایطی، زیبایی کلام و ادبیات در دل مانده و فرصت بیان نمی‌یابد.
شهید عشق هیهات است غیر از خون کفن پوشد
که دریا از کفی کز خود بر آرد پیرهن پوشد
هوش مصنوعی: عاشقانی که به عشق جانشان را فدای هدف می‌کنند، جز خون خود چیز دیگری نمی‌توانند برای نذر و قربانی بدهند. همان‌طور که دریا نمی‌تواند از خودش فقط یک پیراهن را به تن کند، آنها نیز به غیر از جان خود، چیزی برای فدای عشق ندارند.
نمی اندیشد از غماز هر کس پاکدامن شد
که بر تقصیر یوسف پرده چاک پیرهن پوشد
هوش مصنوعی: هرگز به این فکر نکن که اگر کسی در برابر غیبتی از یک انسان پاکدامن سکوت کند، این به معنای آن است که او خود را از اشتباهات یوسف مبرا کرده است.
ز استغنا نپردازد به عاشق حسن سنگین دل
مگر از خون خود تشریف رنگین کوهکن پوشد
هوش مصنوعی: عاشقانی که به زیبایی معشوق دل‌باخته‌اند، نمی‌توانند از عشق و دل‌باختگی رهایی یابند، مگر اینکه با از دست دادن خون و جانشان، محبتی عمیق و ارزشمند ایجاد کنند.
لطافت را لباس ظاهری بی پرده می سازد
به عریانی تن خود را مگر آن سیمتن پوشد
هوش مصنوعی: لطافت تنها به ظاهر و لباس‌های شیک نیست، بلکه درواقع جوهر اصلی انسان را نشان می‌دهد. اگر کسی درونی آرام و زیبا نداشته باشد، این لباس‌ها نمی‌تواند به او زیبایی و لطافت ببخشد. در حقیقت، زیبایی واقعی زمانی رخ می‌دهد که درونی آرام و شایسته با ظاهری مناسب هماهنگ باشد.
فروغ ماه در ابر تنک پنهان نمی ماند
تن سیمین او را نیست ممکن پیرهن پوشد
هوش مصنوعی: نور ماه که در ابرهای کم‌عرض پنهان شده، نتواند برای همیشه مخفی بماند و زیبایی او نمی‌تواند زیر چادر پنهان شود.
روان شو تشنه جانان را اگر سیراب می سازی
که خط نزدیک گردیده است آن چاه ذقن پوشد
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی جانان را سیراب کنی، باید خود را از تشنگی آزاد کنی؛ زیرا زمان آن رسیده است که به عمق احساسات و عشق نزدیک‌تر شوی.
شود پروانه بیتاب را از سوختن مانع
اگر پیراهن فانوس شمع انجمن پوشد
هوش مصنوعی: اگر پروانه‌ای که بیتاب است و از سوختن می‌ترسد، پیراهن روشنی همچون فانوس شمع را بر تن کند، می‌تواند جلوی سوختن خود را بگیرد.
بود زهر اجل، خشم و غضب پاکیزه گوهر را
که از کف وقت طوفان بیشتر دریا کفن پوشد
هوش مصنوعی: زهر مرگ، خشم و غضب را به هم آمیخته است و در این زمان، حتی دریا نیز در برابر طوفان توانایی پوشاندن خود را ندارد.
به گل نتوان نهفتن پرتو خورشید را صائب
زهی نادان که خواهد پرده بر روی سخن پوشد
هوش مصنوعی: یک گل نمی‌تواند نور خورشید را پنهان کند. ای نادان، چه کسی می‌تواند بر روی کلام حق پرده بیفکند؟
حاشیه ها
1395/01/05 21:04
شاهین تقی خانی
با نام یگانه بی نیاز ، نور عالم فراز
در مراسم فارغ التحصیلی دانشجویان دانشگاه افسری در محضر رهبر معظم انقلاب در دانشگاه علوم دریایی امام خمینی (ره) نوشهر در سال 94 و در ساحل زیبای دریای خزر اشعار زیبایی از صائب قرائت کردم از جمله این بیت زیبا که در فضای معنوی و حماسی مراسم قرائت کردم . شهید عشق هیهات است غیر از خون کفن پوشد که دریا از کفی کز خود برارد پیرهن پوشد .
به قدری این بیت در زمان اجرای مراسم و در ادامه متن حماسی نوشته دکتر فرزاد جمشیدی تناسب داشت و به دلها نشست که تحسین رهبر عزیز انقلاب و پس از آن مدعوین را به همراه داشت . این بیت را پس از مراسم و تا لحظات نگارش این یادداشت ،بارها و بارها خوانده ام و طراوت و لطافت آن در توصیف زیبای شهدا و عظمت کارشان ،تمام ناشدنیست .