گنجور

غزل شمارهٔ ۳۱۱

به قدر رم ازین عالم، توانی آرمید آنجا
که اینجا هر که سستی کرد نتواند رسید آنجا
رواجی نیست در محشر عبادات ریایی را
به سیم قلب نتوان ماه کنعان را خرید آنجا
هلال جام می هر جا نماید گوشه ابرو
ز خجلت پشت سر خارد به ناخن ماه عید آنجا
در اقلیم مدارا ضعف بر قوت بود غالب
به مویی می توان کوه گرانی را کشید آنجا
میاسا از گرستن گر وصال کعبه می خواهی
که باشد جامه احرام از چشم سفید آنجا
به غربال بصیرت پاک گردان دانه خود را
که هر تخمی که کاری، یک به یک خواهد دمید آنجا
اگر بر دفتر عصیان، خط باطل کشی اینجا
نخواهی بر زمین از شرمساری خط کشید آنجا
ز خشکی، خرده ای کز تنگدستان در گره بستی
عرق خواهد شد و بر چهره ات خواهد دوید آنجا
اگر اینجا گشایی عقده ای از کار محتاجان
در جنت به رویت باز گردد بی کلید آنجا
نسازی تا به خون چون لاله اینجا چهره را رنگین
ز جوی شیر نتوان کاسه ها بر سر کشید آنجا
ره بی منتهای عشق دارد جذبه ای صائب
که نتواند شکار وحشی از دنبال دید آنجا

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به قدر رم ازین عالم، توانی آرمید آنجا
که اینجا هر که سستی کرد نتواند رسید آنجا
هوش مصنوعی: به اندازه‌ای که در این دنیا تلاش کنی و سختی را تحمل کنی، می‌توانی در جایگاه بالاتری قرار بگیری. در اینجا، هرکسی که سست شود و تلاشی نکند، هرگز نمی‌تواند به آن جایی که خواسته‌اش است، برسد.
رواجی نیست در محشر عبادات ریایی را
به سیم قلب نتوان ماه کنعان را خرید آنجا
هوش مصنوعی: در روز قیامت، عبادت‌های غیرخالص پذیرفته نخواهد شد و هیچ چیزی نمی‌تواند قلبی که از طلاست را با خود بگیرد، حتی اگر آن چیز زیبا و باارزش باشد.
هلال جام می هر جا نماید گوشه ابرو
ز خجلت پشت سر خارد به ناخن ماه عید آنجا
هوش مصنوعی: هر زمان که هلال شراب در جایی پدیدار شود،پیشانی ابرو به خاطر شرم و خجالت به سمت عقب خم می‌شود و مانند ناخن ماه عید در آنجا نمایان می‌شود.
در اقلیم مدارا ضعف بر قوت بود غالب
به مویی می توان کوه گرانی را کشید آنجا
هوش مصنوعی: در سرزمینی که مدارا و سازگاری حاکم است، ضعف می‌تواند بر قوت غلبه پیدا کند؛ حتی در چنین جایی، با یک تار مو می‌توان بر کوه‌های سنگین فائق آمد.
میاسا از گرستن گر وصال کعبه می خواهی
که باشد جامه احرام از چشم سفید آنجا
هوش مصنوعی: اگر به دنبال وصال و نزدیکی به کعبه هستی، نباید از گرسنگی خسته و ناامید شوی، زیرا در آن جا باید با چشمان روشن و سعادتمند ظاهر شوی.
به غربال بصیرت پاک گردان دانه خود را
که هر تخمی که کاری، یک به یک خواهد دمید آنجا
هوش مصنوعی: با دقت و آگاهی، خوب و بد را از هم جدا کن، زیرا هر آنچه که انجام دهی، نتیجه‌اش به تدریج نمایان خواهد شد.
اگر بر دفتر عصیان، خط باطل کشی اینجا
نخواهی بر زمین از شرمساری خط کشید آنجا
هوش مصنوعی: اگر بر صفحهٔ گناه، لکه‌ای را پاک کنی، اینجا در زمین از شرم و پشیمانی خونی نخواهی ریخت.
ز خشکی، خرده ای کز تنگدستان در گره بستی
عرق خواهد شد و بر چهره ات خواهد دوید آنجا
هوش مصنوعی: اگر از شدت خشکی و کمبود، ذره‌ای از غم و اندوه در دل داشته باشی، آن غم بر چهره‌ات نمایان خواهد شد و بر گونه‌ات خواهد ریخت.
اگر اینجا گشایی عقده ای از کار محتاجان
در جنت به رویت باز گردد بی کلید آنجا
هوش مصنوعی: اگر به این دنیا گرهی از مشکلات نیازمندان را باز کنی، بهشت به راحتی به روی تو گشوده خواهد شد، بدون اینکه نیازی به کلید داشته باشی.
نسازی تا به خون چون لاله اینجا چهره را رنگین
ز جوی شیر نتوان کاسه ها بر سر کشید آنجا
هوش مصنوعی: اگر از خودت تلاشی نکنی و نخواهی در زندگی تغییراتی ایجاد کنی، نمی‌توانی به زیبایی و زندگی شاداب دست یابی. در جایی نمی‌توانی از شیرین‌کاری‌ها و لذت‌ها بهره‌مند شوی، اگر که خود را به زحمت نیندازی.
ره بی منتهای عشق دارد جذبه ای صائب
که نتواند شکار وحشی از دنبال دید آنجا
هوش مصنوعی: راه عشق بی پایان، کشش خاصی دارد که هیچ حیوان وحشی نمی‌تواند به راحتی آن را دنبال کند و به مقصدش برسد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۳۱۱ به خوانش عندلیب