گنجور

غزل شمارهٔ ۳۱۲

مرو چون غافلان ای طالب منزل به خواب اینجا
که نعل از ماه نو دارد در آتش آفتاب اینجا
به پیچ وتاب کوته می شود این راه بی پایان
مکن تا هست فرصت، کوتهی در پیچ و تاب اینجا
بهشت و دوزخ باریک بینان نقد می باشد
حساب خود نیندازد به فردا، خود حساب اینجا
زر کامل عیار از بوته آید سرخ رو بیرون
نیندیشد ز آتش هر که گردیده است آب اینجا
ز خامی در قیامت طعمه آتش نسازندت
ز شوق آن لب میگون اگر گردی کباب اینجا
ز آغوش کفن چون گل صبوحی کرده برخیزی
ز خون دل اگر چون عاشقان سازی شراب اینجا
میسر نیست خود را یافتن در شورش محشر
سری در جیب تنهایی بکش، خود را بیاب اینجا
ترا سازند فردا خوابگاه از سایه طوبی
ز بیداری نمک ریزی اگر در چشم خواب اینجا
سر از پیراهن حوران برآری چون ز هم پاشی
گل خود را ز سوز دل اگر سازی گلاب اینجا
به بازار قیامت نیست رایج هر زر قلبی
مکن جز در دو داغ عشق، نقدی انتخاب اینجا
نگاه خیره گردد رشته اشک پشیمانی
مبین در روی شرم آلود خوبان بی حجاب اینجا
اگر خواهی گذشتن از صراط آسان شود بر تو
قدم بیرون منه زنهار از راه صواب اینجا
عجب دارم ترا صبح قیامت هم به هوش آرد
چنین کز باده غفلت شدی مست و خراب اینجا
هوا در پرده بیگانگی دارد ترا صائب
تهی از باد نخوت کن سر خود چون حباب اینجا

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مرو چون غافلان ای طالب منزل به خواب اینجا
که نعل از ماه نو دارد در آتش آفتاب اینجا
هوش مصنوعی: ای مسافر گرامی، چون غافلان رفتار مکن؛ چرا که اینجا، در این مکان، چیزی که به خواب می‌ماند وجود دارد. این جا، جایی است که نعل (نعل اسب) در میان نور آفتاب داغ به شکل ماه نو در آتش می‌سوزد.
به پیچ وتاب کوته می شود این راه بی پایان
مکن تا هست فرصت، کوتهی در پیچ و تاب اینجا
هوش مصنوعی: این راهی که پیش رو داریم، هرچند به نظر بی‌پایان می‌آید، در ماجراهایش کوتاه و پیچیده می‌شود. پس تا زمانی که فرصت هست، اجازه نده این پیچیدگی‌ها شما را به کوتاهی بکشاند.
بهشت و دوزخ باریک بینان نقد می باشد
حساب خود نیندازد به فردا، خود حساب اینجا
هوش مصنوعی: بهشت و جهنم به وسیله کسانی که با دیدگاه تنگ نظرانه قضاوت می‌کنند، ارزش‌گذاری می‌شود. هر کسی نباید انتظار داشته باشد که حساب و کتاب اعمالش را به فردا واگذار کند، بلکه باید در همینجا به انجام محاسبات خودش بپردازد.
زر کامل عیار از بوته آید سرخ رو بیرون
نیندیشد ز آتش هر که گردیده است آب اینجا
هوش مصنوعی: زر خالص و با ارزش از دل خاک و بوته بیرون می‌آید و تنها کسانی که با تلاش و صبر به آن دست می‌یابند، ارزش آن را می‌دانند. کسی که در این مسیر است، نباید نگران مشکلات و خطرات، مانند آتش، باشد، زیرا برای رسیدن به این هدف، نیاز به شجاعت و استقامت است.
ز خامی در قیامت طعمه آتش نسازندت
ز شوق آن لب میگون اگر گردی کباب اینجا
هوش مصنوعی: اگر در حال حاضر از خامی و ناآگاهی خود دور نشوی، در روز قیامت ممکن است عذاب ببینی. ولی در عوض، اگر به خاطر عشقی که به آن لب‌های زیبا داری، خود را به خطر بیندازی و آتش بگیری، عاقبت خوبی نخواهی داشت.
ز آغوش کفن چون گل صبوحی کرده برخیزی
ز خون دل اگر چون عاشقان سازی شراب اینجا
هوش مصنوعی: از آغوش کفن مانند گلی تازه شکفته شو و از دل زخم‌دارت برخیز. اگر می‌خواهی مانند عاشقان هستی، در اینجا نوشیدنی را به دست آور.
میسر نیست خود را یافتن در شورش محشر
سری در جیب تنهایی بکش، خود را بیاب اینجا
هوش مصنوعی: یافتن خود در اوج آشفتگی و هرج و مرج کار ساده‌ای نیست. در چنین شرایطی، باید در گوشه‌ای آرام و به دور از هیاهو، به درون خود نگاهی بینداز و حقیقت خود را در آنجا جستجو کنی.
ترا سازند فردا خوابگاه از سایه طوبی
ز بیداری نمک ریزی اگر در چشم خواب اینجا
هوش مصنوعی: فردا برای تو محلی آرامش و خواب می‌سازند، جایی که درخت طوبی سایه‌اش را بر تو می‌اندازد. اگر در خواب، در اینجا چشمانت را ببیند، زحمت و تلخی بیداری را فراموش خواهی کرد.
سر از پیراهن حوران برآری چون ز هم پاشی
گل خود را ز سوز دل اگر سازی گلاب اینجا
هوش مصنوعی: اگر تو از پیراهن حوران سر بیرون بیاوری، مانند زمانی که گل تو از دل سوزان خود پژمرده می‌شود، آن‌گاه اگر بتوانی با دل‌سوزی‌ات گلابی بسازی، اینجا در این مکان می‌آوری.
به بازار قیامت نیست رایج هر زر قلبی
مکن جز در دو داغ عشق، نقدی انتخاب اینجا
هوش مصنوعی: در روز قیامت، در بازار آنجا، فقط عشق واقعی ارزش و اهمیت دارد. برای خرید و فروش احساسات، تنها باید عشق را به عنوان سرمایه انتخاب کرد و نه چیزهای دیگر.
نگاه خیره گردد رشته اشک پشیمانی
مبین در روی شرم آلود خوبان بی حجاب اینجا
هوش مصنوعی: نگاه پر از اشک پشیمانی را نمی‌توان در چهره شرمگین افرادی که بی‌حجاب هستند، دید.
اگر خواهی گذشتن از صراط آسان شود بر تو
قدم بیرون منه زنهار از راه صواب اینجا
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی عبور کردن از مسیر زندگی برایت آسان شود، مراقب باش که در گام‌هایت از راه درست خارج نشوی و بر روی راهی که درست است قدم بگذار.
عجب دارم ترا صبح قیامت هم به هوش آرد
چنین کز باده غفلت شدی مست و خراب اینجا
هوش مصنوعی: تعجب می‌کنم که چگونه در روز قیامت تو را بیدار خواهد کرد، در حالی که اینجا به خاطر شراب غفلت، مست و نابود شده‌ای.
هوا در پرده بیگانگی دارد ترا صائب
تهی از باد نخوت کن سر خود چون حباب اینجا
هوش مصنوعی: هوای اینجا به گونه‌ای است که بویی از آشنایی ندارد، پس ای صائب، خود را از غرور و تنی به باد کج کن، چون حبابی که در این فضا به آرامی شناور است.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۳۱۲ به خوانش عندلیب