گنجور

غزل شمارهٔ ۲۹۹۸

شکوه عقل را بسیاری گفتار کم سازد
دو لب را در نظرها خامشی تیغ دودم سازد
شود آگاه از اسرار سر پوشیده عالم
زمهر خامشی هر کس مهیا جام جم سازد
چو شاهین سر مپیچ از راستی تا محترم گردی
که میزان را سبک در چشم مردم سنگ کم سازد
از ان شد از دم شمشیر راه عشق نازکتر
که هر کس پا برون از راه بگذارد قلم سازد
من این مژگان خونریزی کزان خوش چشم می بینم
علم را چرب از خون غزالان حرم سازد
زنقص عشق زاهد سر به دنبال خرد دارد
وگرنه خضر هیهات است با نقش قدم سازد
نفس چون گردباد آن روز سازد راست صاحبدل
که مشت خاک خود را گرد صحرای عدم سازد
چنین گر فکر دنیا خلق را خواهد فرو بردن
به اندک روزی از قارون زمین را محتشم سازد
زچشم شور، صائب دوربینی می جهد سالم
که در دارالقمار زندگی با نقش کم سازد

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شکوه عقل را بسیاری گفتار کم سازد
دو لب را در نظرها خامشی تیغ دودم سازد
هوش مصنوعی: اگر انسان بخواهد از عقل و فهم خود به خوبی بهره‌برداری کند، بهتر است که کمتر صحبت کند. اگر زیاد حرف بزند، ارزش و شکوه عقل او کمتر می‌شود. در واقع، سکوت می‌تواند به مانند شمشیری برنده، در نظر دیگران شخصیت و اعتبار او را تقویت کند.
شود آگاه از اسرار سر پوشیده عالم
زمهر خامشی هر کس مهیا جام جم سازد
هوش مصنوعی: هر کسی که در سکوت و آرامش به درک عمیق از رازهای پنهان جهان برسد، آماده است تا به دانشی بزرگ و شگفت‌انگیز دست یابد.
چو شاهین سر مپیچ از راستی تا محترم گردی
که میزان را سبک در چشم مردم سنگ کم سازد
هوش مصنوعی: اگر مانند شاهین از حقیقت و راستگویی دور نشوی، احترام و منزلت بالایی پیدا می‌کنی; زیرا اگر میزان عدالت را در نظر مردم پایین بیاوری، ارزش خود را کم کرده‌ای.
از ان شد از دم شمشیر راه عشق نازکتر
که هر کس پا برون از راه بگذارد قلم سازد
هوش مصنوعی: به خاطر عشق و زیبایی، هر کس که از این راه خارج شود، به نوعی مجازات خواهد شد. در واقع، این مسیر به قدری حساس و ظریف است که حتی سهل‌انگاری نیز نمی‌تواند تحمل شود.
من این مژگان خونریزی کزان خوش چشم می بینم
علم را چرب از خون غزالان حرم سازد
هوش مصنوعی: من این مژگان که خون می‌ریزد را می‌بینم که چگونه زیبایی چشمانش، علم را با خون غزالان حرم آغشته می‌کند.
زنقص عشق زاهد سر به دنبال خرد دارد
وگرنه خضر هیهات است با نقش قدم سازد
هوش مصنوعی: عشق ناب یک انسان بزرگ و عارف، به نحوی عمیق و متعالی است که زاهد به دنبال دانایی و خرد می‌گردد. اما اگر این عشق حقیقی وجود نداشته باشد، شخصی چون خضر، که نماد دانش و حکمت است، هرگز در پی نقش و اثر قدم این زاهد نخواهد رفت.
نفس چون گردباد آن روز سازد راست صاحبدل
که مشت خاک خود را گرد صحرای عدم سازد
هوش مصنوعی: نفس انسان در روز قیامت مانند گردبادی می‌شود که کسی که دلش پاک و با صداقت است، می‌تواند ذرات وجود خود را در فضایی خالی و بی‌نهایت پراکنده کند.
چنین گر فکر دنیا خلق را خواهد فرو بردن
به اندک روزی از قارون زمین را محتشم سازد
هوش مصنوعی: اگر انسان‌ها به فکر دنیا باشند، می‌توانند در مدت کوتاهی آن را به شکوه و عظمت برسانند، مانند قارون که زمین را زینت بخشید.
زچشم شور، صائب دوربینی می جهد سالم
که در دارالقمار زندگی با نقش کم سازد
هوش مصنوعی: انسانی که تحت تأثیر بدبینی و حسادت نیست، می‌تواند با دوربینی درست زندگی را تماشا کند و در دنیای پرخطر و تلاطم، با تدبیر و مهارت، نقش خوبی از خود به نمایش بگذارد.

حاشیه ها

1402/02/13 00:05
مهدی نظام زاده

سلام. شرح شما از بیت سوم صائب چیه؟

چو شاهین سر مپیچ از راستی تا محترم گردی

که میزان را سبک در چشم مردم سنگ کم