گنجور

غزل شمارهٔ ۲۹۷۲

زبی مغزی هواجویی که دنبال هوس گیرد
نمی داند که آتش زودتر در خار و خس گیرد
پشیمانی است در دنبال احسان خسیسان را
که مهر از ماه نور خویش در هر ماه پس گیرد
سخن بی پرده از لیلی شنیدن از که می آید؟
که گوش خویش را مجنون زآواز جرس گیرد
زراه عجز پیش آ، گر اثر از ناله می خواهی
که دست کوته اینجا دامن فریادرس گیرد
ید طولاست در تحصیل روزی گوشه گیران را
وگرنه عنکبوت از تار سستی چون مگس گیرد؟
شوم در زندگی چون بار بر دلها، که در رفتن
نمی خواهم کسی آیینه ام پیش نفس گیرد
درین ده روزه هستی از گرفتاری مشو غافل
که مرغ دوربین در بیضه احرام قفس گیرد
نگردد مانع شور جنون زخم زبان صائب
کجا دامان سیل تندرو را خار و خس گیرد؟

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

زبی مغزی هواجویی که دنبال هوس گیرد
نمی داند که آتش زودتر در خار و خس گیرد
هوش مصنوعی: کسی که به دنبال آرزوها و خواسته‌های زودگذر است، نمی‌داند که آتش یا مشکلات سریع‌تر بر زندگی او تسلط پیدا می‌کند.
پشیمانی است در دنبال احسان خسیسان را
که مهر از ماه نور خویش در هر ماه پس گیرد
هوش مصنوعی: خساست باعث پشیمانی می‌شود، چون افراد بخیل پس از انجام احسان، محبت و مهربانی خود را از دیگران پس می‌گیرند، مانند اینکه ماه نورش را در هر ماه از مردم بردارد.
سخن بی پرده از لیلی شنیدن از که می آید؟
که گوش خویش را مجنون زآواز جرس گیرد
هوش مصنوعی: کیست که بتواند بی‌پرده درباره لیلی صحبت کند؟ چه کسی است که مجنون گوشش را به صدای جرس نفل کند و به آن توجه کند؟
زراه عجز پیش آ، گر اثر از ناله می خواهی
که دست کوته اینجا دامن فریادرس گیرد
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی اثر ناله‌هایت را ببینی، از ناتوانی به درگاه کسی که می‌تواند به تو کمک کند بیا و دست نیاز خود را به طرف او دراز کن.
ید طولاست در تحصیل روزی گوشه گیران را
وگرنه عنکبوت از تار سستی چون مگس گیرد؟
هوش مصنوعی: کسانی که گوشه‌گیر و دور از جامعه‌اند، اگرچه ممکن است در تلاش برای به دست آوردن روزی خود سخت کوش باشند، اما در واقع این تلاش، خود به تنهایی کافی نیست. درست مانند عنکبوتی که اگر از تار ضعیفش استفاده کند، تنها مگس‌های بی‌عرضه را به دام می‌اندازد.
شوم در زندگی چون بار بر دلها، که در رفتن
نمی خواهم کسی آیینه ام پیش نفس گیرد
هوش مصنوعی: در زندگی به گونه‌ای شوم که بار سنگینی بر دوش دیگران باشم، به طوری که وقتی می‌روم، کسی جرأت نکند در برابر خود در آینه وجودم به نفس خود نگاهی بیندازد.
درین ده روزه هستی از گرفتاری مشو غافل
که مرغ دوربین در بیضه احرام قفس گیرد
هوش مصنوعی: در این مدت کوتاه زندگی، از مشکلات غفلت نکن؛ چرا که پرنده بینا درون قفس، گرفتار می‌شود.
نگردد مانع شور جنون زخم زبان صائب
کجا دامان سیل تندرو را خار و خس گیرد؟
هوش مصنوعی: شور و هیجان دیوانگی کسی را نمی‌توان با زخم زبان و نظر مردم متوقف کرد؛ همانطور که در برابر طغیانی از سیل، خار و علف نمی‌توانند مانع باشند.