گنجور

غزل شمارهٔ ۲۹۷۰

به حسن نقش از ان نقاش هر کس چشم برگیرد
چو خار رهگذر هر لحظه دامان دگر گیرد
به کوشش نیست روزی، تن به قسمت ده که سرو اینجا
به چندین دست نتوانست دامان ثمر گیرد
براق عالم بالاست همت چون بلند افتد
نماند بر زمین هر کس جهان را مختصر گیرد
به نور دل تواند پنجه خورشید تابیدن
زروی صدق هر کس دامن پاک سحر گیرد
میندیش از غم عالم چو با عشق آشنا گشتی
که آتش خود زراه خود خس و خاشاک بر گیرد
درین دریا پرگوهر سعادت جستن از اختر
به آن ماند که موری دانه از مور دگر گیرد
نباشد در حریم حسن ره جز خاکساران را
که جز گرد یتیمی دامن پاک گهر گیرد؟
مکن از تیره روزی شکوه هنگام تهیدستی
که بی منت چنار تنگدست از خویش در گیرد
به اهل حق نپردازند صائب باطل آرایان
مگر منصور را دار فنا از خاک برگیرد

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به حسن نقش از ان نقاش هر کس چشم برگیرد
چو خار رهگذر هر لحظه دامان دگر گیرد
هوش مصنوعی: هر کسی که به زیبایی‌های هنری نگاه کند، مانند خارهای راهی می‌بیند که هر لحظه چیز جدیدی را بخواهد و گرفتار زیبایی‌های متفاوتی شود.
به کوشش نیست روزی، تن به قسمت ده که سرو اینجا
به چندین دست نتوانست دامان ثمر گیرد
هوش مصنوعی: تلاش و کوشش بی‌فایده است، زیرا در نهایت هر کس باید تسلیم تقدیر خود شود. حتی درخت سرو که نماد استقامت و زیبایی است، نمی‌تواند با تلاش‌های فراوان میوه‌ای به بار آورد.
براق عالم بالاست همت چون بلند افتد
نماند بر زمین هر کس جهان را مختصر گیرد
هوش مصنوعی: کسی که هدف بلند و والایی دارد، همچون پرنده‌ای است که بالاتر از زمین پرواز می‌کند. اگر کسی بخواهد به جهانی محدود بسنده کند، به او اجازه نخواهد داد که به بالاترین قله‌ها دست یابد.
به نور دل تواند پنجه خورشید تابیدن
زروی صدق هر کس دامن پاک سحر گیرد
هوش مصنوعی: با نوری که از دل می‌تابد، انسان می‌تواند به اندازه‌ی تابش خورشید درخشان شود، به شرط آنکه از صدق و راستگویی برخوردار باشد و دامن پاک خود را از آلودگی‌ها حفظ کند.
میندیش از غم عالم چو با عشق آشنا گشتی
که آتش خود زراه خود خس و خاشاک بر گیرد
هوش مصنوعی: نگران غم‌های دنیا نباش، چرا که زمانی که با عشق آشنا شوی، آتش درونت خود به خود آتش‌زا می‌شود و می‌تواند هر چیز ناچیزی را بسوزاند.
درین دریا پرگوهر سعادت جستن از اختر
به آن ماند که موری دانه از مور دگر گیرد
هوش مصنوعی: در این دریا پر از گوهر، برای یافتن خوشبختی، تلاش کردن از راه ستاره مانند است که یک مور دانه‌ای از مور دیگری بگیرد.
نباشد در حریم حسن ره جز خاکساران را
که جز گرد یتیمی دامن پاک گهر گیرد؟
هوش مصنوعی: در جایی که زیبایی و خوبی وجود دارد، تنها افراد خاکی و humble اجازه ورود پیدا می‌کنند و کسانی که به غیر از این، به مقام و ثروت فکر می‌کنند، نخواهند توانست به آنجا نزدیک شوند. در واقع، آنجا فقط برای افرادی که از صفات نیکو برخوردارند و در جستجوی حقیقت هستند، مناسب است.
مکن از تیره روزی شکوه هنگام تهیدستی
که بی منت چنار تنگدست از خویش در گیرد
هوش مصنوعی: در زمان دشواری و فقر، شکایت نکن و ناامید نباش؛ زیرا حتی درخت چناری که در فقر و تنگدستی زندگی می‌کند، بدون هیچ گونه توقعی، از خودش به دیگران کمک می‌کند.
به اهل حق نپردازند صائب باطل آرایان
مگر منصور را دار فنا از خاک برگیرد
هوش مصنوعی: صائب می‌گوید که افراد اهل حق هرگز به باطل‌گویان توجهی ندارند، مگر اینکه کسی مانند منصور از خاک برخواهد خاست و حقیقت را از بین برنده‌ی باطل‌ها نشان دهد.