گنجور

غزل شمارهٔ ۲۹۴۶

چه باک از عاشق بی باک آن طناز می دارد؟
زکبک مست کی اندیشه ای شهباز می دارد؟
به تسخیر تو دستم نیست، ورنه جذبه ای دارم
که از رفتار سیل تندرو را باز می دارد
اگر بلبل زند مهر خموشی بر لب گویا
که روی باغ، سرخ از شعله آواز می دارد؟
نه آسان است اخگر در گریبان ساختن پنهان
نبیند روی راحت هر که پاس راز می دارد
زشور عندلیبان است شاخ گل چنین سرکش
نیاز عاشقان معشوق را بر ناز می دارد
زفیض صبح نور از جبهه خورشید می بارد
که بزم خوبرویان رونق از دمساز می دارد
زبیم دخل باشد خامشی آتش زبانان را
زبان شمع را کوته دهان گاز می دارد
ترا گر گوشمالی می دهد دوران مپیچان سر
به قدر گوشمال آهنگ دایم ساز می دارد
مجو انجام این افسانه دور و دراز از من
که حرف زلف مهرویان همین آغاز می دارد
نپردازد به دنیای محقر همت عالی
کجا پروا زصید کبک این شهباز می دارد؟
بغیر از معنی رنگین که ریزد صائب از کلکت
کدامین سحر دیگر رتبه اعجاز می دارد؟

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چه باک از عاشق بی باک آن طناز می دارد؟
زکبک مست کی اندیشه ای شهباز می دارد؟
هوش مصنوعی: نگران عاشق بی پروا نباش، چرا که آن شخص جذاب خودش را دارد. پرنده‌ای که نشئه است، هیچ فکری درباره‌ی شاهین نمی‌کند.
به تسخیر تو دستم نیست، ورنه جذبه ای دارم
که از رفتار سیل تندرو را باز می دارد
هوش مصنوعی: من نمی‌توانم تو را در دسترس داشته باشم، اما نیرویی در من هست که حتی می‌تواند مسیر سیل‌های تند را تغییر دهد.
اگر بلبل زند مهر خموشی بر لب گویا
که روی باغ، سرخ از شعله آواز می دارد؟
هوش مصنوعی: اگر بلبل عشق را در دل خود پنهان کند و هیچ نگویید، آیا نمی‌دانی که زیبایی باغ همچنان با سرخی صداهای عاشقانه‌اش زنده است؟
نه آسان است اخگر در گریبان ساختن پنهان
نبیند روی راحت هر که پاس راز می دارد
هوش مصنوعی: نه چنین ساده است که بتوانی آتش را در دامن خود پنهان کنی، هر کس که رازها را نگه می‌دارد، هرگز چهره آرامش را نمی‌بیند.
زشور عندلیبان است شاخ گل چنین سرکش
نیاز عاشقان معشوق را بر ناز می دارد
هوش مصنوعی: درختان گل با صدای شورانگیز پرندگان، به محبوبانی که عاشق هستند، ناز می‌کنند و خود را زیبا و دلکش نشان می‌دهند.
زفیض صبح نور از جبهه خورشید می بارد
که بزم خوبرویان رونق از دمساز می دارد
هوش مصنوعی: نور صبح از خورشید می‌تابد و این روشنی باعث می‌شود که جشن و شادی زیبا رویان رونق بگیرد و به زندگی رنگ و جلوه ببخشد.
زبیم دخل باشد خامشی آتش زبانان را
زبان شمع را کوته دهان گاز می دارد
هوش مصنوعی: آتش زبانان در سکوت خود مسأله‌ای را از دست می‌دهند و شمع، که خود می‌تواند نور پخش کند، به خاطر کم بودن زبانش، در خاموشی گاز می‌زند.
ترا گر گوشمالی می دهد دوران مپیچان سر
به قدر گوشمال آهنگ دایم ساز می دارد
هوش مصنوعی: اگر دوران تو را به چالش می‌کشد، سر خود را در برابر آن نچرخان. بلکه به اندازه‌ای که نیاز است، خود را آماده کن و همواره در کار و تلاش باش.
مجو انجام این افسانه دور و دراز از من
که حرف زلف مهرویان همین آغاز می دارد
هوش مصنوعی: این سخن را ترک کن که از من انتظار داستان‌های طولانی و پیچیده را داشته باشی، زیرا راز و زیبایی صحبت کردن درباره زلف معشوقان همین آغاز است.
نپردازد به دنیای محقر همت عالی
کجا پروا زصید کبک این شهباز می دارد؟
هوش مصنوعی: همت بلند و آرزوهای بزرگ، هیچگاه به دنیای کوچک و ناچیز نمی‌پردازند. مانند پرنده‌ای بزرگ و با اراده که به شکار کبک‌ها نمی‌پردازد، چرا که برای او این کار ارزش و اهمیتی ندارد.
بغیر از معنی رنگین که ریزد صائب از کلکت
کدامین سحر دیگر رتبه اعجاز می دارد؟
هوش مصنوعی: به غیر از معنای دلنشینی که صائب از دستان تو می‌ریزد، آیا جادوی دیگری وجود دارد که اینچنین شگفت‌انگیز باشد؟