گنجور

غزل شمارهٔ ۲۹۴۴

مرا پاس ادب زان آستان مهجور می دارد
ترا تمکین و ناز از صحبت من دور می دارد
نباشد حسن را مشاطه ای چون پاکدامانی
به قدر شرم، رخسار نکویان نور می دارد
لب میگون و چشم مست او را هر که می بیند
مرا در مستی و دیوانگی معذور می دارد
نگردید از ملاحت نشأه آن لعل میگون کم
چه پروا از نمک آن باده پرزور می دارد؟
نمی بینم از ان دزدیده در رخساره جانان
که دیدنهای رسوا عشق را مستور می دارد
مرا بیهوشی از پاس ادب غافل نمی سازد
نمی دانم چرا ساقی مرا مخمور می دارد
به جرأت چون طبیب بیجگر نبض مرا گیرد؟
سمندر دست بر آتش مرا از دور می دارد
اگرچه شوربخت افتاده ام اما به این شادم
که باشد ایمن از چشم آن که بخت شور می دارد
ملایم طینتی هموار سازد تندخویان را
کدو اندیشه کی از باده پرزور می دارد؟
به ریزش می توان از گوهر مقصود بر خوردن
به قدر قطره های اشک، تاک انگور می دارد
به شیرینی توان بستن زبان تندخویان را
که شهد از آتش ایمن خانه زنبور می دارد
مشو غمگین، زگردون بر نیاید گر تمنایت
که بی بال و پری پاس حیات مور می دارد
زبیدردان چه درد از دل شود کم دردمندان را؟
عیادت بیش بیمار مرا رنجور می دارد
زعیسی درد خود از ساده لوحی می کند پنهان
زهمدرد آن که راز خویش را مستور می دارد
نیارد حد شرعی مست بیحد را به خود صائب
زچوب دار کی اندیشه ای منصور می دارد؟

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مرا پاس ادب زان آستان مهجور می دارد
ترا تمکین و ناز از صحبت من دور می دارد
هوش مصنوعی: من به خاطر احترام به آن درگاه از تو دوری می‌کنم، در حالی که عطر ناز و لذت از گفت‌وگو با من تو را از من دور می‌کند.
نباشد حسن را مشاطه ای چون پاکدامانی
به قدر شرم، رخسار نکویان نور می دارد
هوش مصنوعی: زیبایی هیچ کس به اندازه‌ی پاکدامنی، که همانند شرم و حیا است، نمی‌تواند درخشش داشته باشد. چهره‌ی زیباهای دنیا تنها با چنین خصوصیتی نورانی و درخشان می‌شود.
لب میگون و چشم مست او را هر که می بیند
مرا در مستی و دیوانگی معذور می دارد
هوش مصنوعی: هر کسی که لبان زیبا و چشمان مستانه او را می‌بیند، من را در حالت مستی و دیوانگی‌ام بخشوده و قادر به درک حالتم می‌کند.
نگردید از ملاحت نشأه آن لعل میگون کم
چه پروا از نمک آن باده پرزور می دارد؟
هوش مصنوعی: به زیبایی و جذابیت آن لعل میگون توجه نکنید، زیرا که آن باده قوی و نیرومند می‌تواند شما را تحت تأثیر قرار دهد و فریب دهد.
نمی بینم از ان دزدیده در رخساره جانان
که دیدنهای رسوا عشق را مستور می دارد
هوش مصنوعی: نمی‌توانم در چهره معشوق چیزی را ببینم که دزدیده شده باشد، زیرا نگاه‌های عاشقانه و رسوایی‌آور، عشق را پنهان می‌کند.
مرا بیهوشی از پاس ادب غافل نمی سازد
نمی دانم چرا ساقی مرا مخمور می دارد
هوش مصنوعی: احساس بی‌هوا بودن من را از رعایت آداب غافل نمی‌کند، نمی‌دانم چرا ساقی همواره مرا مست نگه می‌دارد.
به جرأت چون طبیب بیجگر نبض مرا گیرد؟
سمندر دست بر آتش مرا از دور می دارد
هوش مصنوعی: آیا کسی جرات دارد که به من نزدیک شود و اوضاع روحی و روانی‌ام را بررسی کند؟ مانند سمندری که از دور دستش را از آتش دور نگه می‌دارد، من نیز از خطرات دوری می‌کنم.
اگرچه شوربخت افتاده ام اما به این شادم
که باشد ایمن از چشم آن که بخت شور می دارد
هوش مصنوعی: اگرچه در شرایط نامناسبی قرار دارم، اما از این بابت خوشحالم که از دید شخصی که خودش دچار بدشانسی است، در امان هستم.
ملایم طینتی هموار سازد تندخویان را
کدو اندیشه کی از باده پرزور می دارد؟
هوش مصنوعی: طبیعت نرم و ملایمی باعث می‌شود که افراد تندخو و خشمگین به آرامی رفتار کنند؛ اما آیا فکر می‌کنید که کسی می‌تواند از نوشیدنی قوی و پرقدرت، مسمومیت بگیرد؟
به ریزش می توان از گوهر مقصود بر خوردن
به قدر قطره های اشک، تاک انگور می دارد
هوش مصنوعی: برای دستیابی به حقیقت و اهداف ارزشمند، ممکن است لازم باشد که همچون چکیدن قطره‌های اشک، زحمت و صبر زیادی بکشیم، همان‌طور که انگور برای تولید شراب نیاز به زمان و مراقبت دارد.
به شیرینی توان بستن زبان تندخویان را
که شهد از آتش ایمن خانه زنبور می دارد
هوش مصنوعی: می‌توان با ملایمت و نرمی، زبان افرادی که تند خو و خشمگین هستند را آرام کرد، چرا که در درون آنها محتوایی نرم و شیرین وجود دارد، مشابه شهدی که در خانه زنبورها در امان از آتش نگهداری می‌شود.
مشو غمگین، زگردون بر نیاید گر تمنایت
که بی بال و پری پاس حیات مور می دارد
هوش مصنوعی: نگران نباش، چرا که از آسمان چیز خوبی نمی‌رسد. اگرچه آرزوی تو این است که بی‌بال و پر زندگی کنی، اما زندگی مانند موریانه، کوچک و با تلاش زیاد ادامه می‌یابد.
زبیدردان چه درد از دل شود کم دردمندان را؟
عیادت بیش بیمار مرا رنجور می دارد
هوش مصنوعی: اگر کسی از درد دل رنج می‌برد، از درد او کاسته نمی‌شود. من نمی‌توانم از دیدن دوستان بیمارم راحت باشم، چون این عیادت برایم سخت و آزاردهنده است.
زعیسی درد خود از ساده لوحی می کند پنهان
زهمدرد آن که راز خویش را مستور می دارد
هوش مصنوعی: عیسی، به خاطر سادگی خود، دردش را از دیگران پنهان می‌کند، همان‌طور که کسی که راز خود را از دیگران مخفی می‌دارد.
نیارد حد شرعی مست بیحد را به خود صائب
زچوب دار کی اندیشه ای منصور می دارد؟
هوش مصنوعی: نمی‌تواند حد و مرز شرعی کسی که بی‌حد و حصر مست است، او را رعایت کند. صائب، نمی‌تواند به کسی که مانند منصور افکار خاصی دارد، بخورد، زیرا او نه تنها زیر بار این قوانین نمی‌رود که حتی تهدید به مجازات هم نمی‌تواند او را متوقف کند.