گنجور

غزل شمارهٔ ۲۷۴

پیش آن آیینه رو راه سخن داریم ما
بخت سبز طوطی شکرشکن داریم ما
چشم ما چون زاهدان بر میوه فردوس نیست
دستگیری چشم ازان سیب ذقن داریم ما
نیست از کنج دهان یار قسمت خال را
خلوتی کز یاد او در انجمن داریم ما
وحشت زندان تنگ از مصر غربت می کشیم
جذبه ای چشم از عزیزان وطن داریم ما
گرچه ما با ماه کنعان زیر یک پیراهنیم
جا ز شرم عشق در بیت الحزن داریم ما
نعل ما چون لاله در آتش بود جای دگر
بر جگر داغ غریبی در وطن داریم ما
طاقت ما می کند دندانه تیغ کوه را
در محبت جان سخت کوهکن داریم ما
غیرت ما چشم بر راه نسیم مصر نیست
بوی یوسف را نهان در پیرهن داریم ما
می کند خون در دل آب روان بخش حیات
این عقیقی کز صبوری در دهن داریم ما
خون به اکسیر قناعت مشک خالص می شود
این نصیحت را ز آهوی ختن داریم ما
نیست قابل هر زمینی تخم ما را چون سهیل
چشم رغبت بر جگرگاه یمن داریم ما
نیستیم آسوده زیر خاک از اعمال زشت
خجلت صبح قیامت از کفن داریم ما
از لباس بندگی سخت است بیرون آمدن
نیست از غفلت تعلق گر به تن داریم ما
پیچ و تاب عشق را از چشم شور حاسدان
چون زره پوشیده زیر پیرهن داریم ما
سنگ هیهات است با آیینه گردد سینه صاف
سازگاری چشم ازان پیمان شکن داریم ما
ناله شبخیز ما با خواب صائب دشمن است
حق بیداری به مرغان چمن داریم ما

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

پیش آن آیینه رو راه سخن داریم ما
بخت سبز طوطی شکرشکن داریم ما
هوش مصنوعی: ما با روی آن آیینه صحبت می‌کنیم و خوشبختی مانند طوطیانی که شکر می‌شکنند، در انتظار ماست.
چشم ما چون زاهدان بر میوه فردوس نیست
دستگیری چشم ازان سیب ذقن داریم ما
هوش مصنوعی: چشم ما مانند زاهدان به میوه‌های بهشتی نگاه نمی‌کند، بلکه ما به جای آن از سیب‌های معمولی و دنیوی لذت می‌بریم.
نیست از کنج دهان یار قسمت خال را
خلوتی کز یاد او در انجمن داریم ما
هوش مصنوعی: از آنجا که یار نمی‌تواند در خلوت بماند، ما نیز در میان جمع همیشه به یاد او هستیم و از این موضوع احساس خوشحالی می‌کنیم.
وحشت زندان تنگ از مصر غربت می کشیم
جذبه ای چشم از عزیزان وطن داریم ما
هوش مصنوعی: ما از وحشت تنگی زندان و دوری از وطن رنج می‌بریم و در دل‌مان جذبتی قوی به عزیزان‌مان در سرزمین خود داریم.
گرچه ما با ماه کنعان زیر یک پیراهنیم
جا ز شرم عشق در بیت الحزن داریم ما
هوش مصنوعی: هرچند ما با زیبایی معشوق، مانند کنعان زیر یک لباس قرار داریم، اما در دل ما نشانه‌ای از شرم و غم عشق وجود دارد.
نعل ما چون لاله در آتش بود جای دگر
بر جگر داغ غریبی در وطن داریم ما
هوش مصنوعی: نعل ما مانند لاله در آتش سوخته و در جای دیگری بر روی جگر داغ بیگانگی در وطن خود داریم.
طاقت ما می کند دندانه تیغ کوه را
در محبت جان سخت کوهکن داریم ما
هوش مصنوعی: ما قادر به تحمل سختی‌ها و دشواری‌ها هستیم، همان‌طور که کوه‌نوردان در عشق به کوه‌ها از خود استقامت و توانمندی نشان می‌دهند.
غیرت ما چشم بر راه نسیم مصر نیست
بوی یوسف را نهان در پیرهن داریم ما
هوش مصنوعی: ما به خاطر غیرت و تعصب خود، منتظر بوی نسیم از مصر نیستیم؛ زیرا بوی یوسف را در دل خود پنهان داریم.
می کند خون در دل آب روان بخش حیات
این عقیقی کز صبوری در دهن داریم ما
هوش مصنوعی: خون در دل آب جاری می‌ریزد و زندگی را به این عقیق می‌دهد که ما از صبوری در دهن داریم.
خون به اکسیر قناعت مشک خالص می شود
این نصیحت را ز آهوی ختن داریم ما
هوش مصنوعی: با قناعت و رضایت از زندگی، حتی سختی‌ها و مشکلات نیز می‌توانند به ارزش‌هایی تبدیل شوند که ما را به آرامش می‌رسانند. این درس را از آهوی ختن آموخته‌ایم که نشان‌دهنده زیبایی و سادگی زندگی است.
نیست قابل هر زمینی تخم ما را چون سهیل
چشم رغبت بر جگرگاه یمن داریم ما
هوش مصنوعی: تخم ما در هیچ زمینی به اندازه زمین یمن مورد توجه نیست، چون ما مانند ستاره سهیل، به این منطقه نگاه و رغبت خاصی داریم.
نیستیم آسوده زیر خاک از اعمال زشت
خجلت صبح قیامت از کفن داریم ما
هوش مصنوعی: ما در زیر خاک راحت نیستیم، چراکه از کارهای زشتی که انجام داده‌ایم، در قیامت خجالت‌زده خواهیم شد و این احساس شرمندگی را حتی در کفن خود حس می‌کنیم.
از لباس بندگی سخت است بیرون آمدن
نیست از غفلت تعلق گر به تن داریم ما
هوش مصنوعی: خروج از حالت بندگی و وابستگی دشوار است، زیرا اگر در غفلت زندگی کنیم، به این وضعیت عادت کرده‌ایم.
پیچ و تاب عشق را از چشم شور حاسدان
چون زره پوشیده زیر پیرهن داریم ما
هوش مصنوعی: پیچیدگی و ظرافت عشق را از چشم بدخواهانی که حسادت می‌ورزند، مانند زره‌ای که زیر لباس پنهان شده است، محفوظ نگه داشته‌ایم.
سنگ هیهات است با آیینه گردد سینه صاف
سازگاری چشم ازان پیمان شکن داریم ما
هوش مصنوعی: ما به هیچ وجه نمی‌توانیم سنگ را با آیینه مقایسه کنیم، زیرا سنگ به هیچ‌وجه نمی‌تواند صاف و هموار شود. از این رو، از آن‌هایی که به ما خیانت کردند و پیمان‌شکنی کردند، چشم‌پوشی نمی‌کنیم.
ناله شبخیز ما با خواب صائب دشمن است
حق بیداری به مرغان چمن داریم ما
هوش مصنوعی: صدای دل‌خراش ما که در شب به گوش می‌رسد، با خواب غلامان در چالش است. ما حق بیداری را به پرندگان چمن می‌دهیم.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۷۴ به خوانش پری ساتکنی عندلیب