صائبغزل شمارهٔ ۲۷۲۴
آب و رنگ حسن بیش از خانه زین می شود
در نگین دان دانه یاقوت رنگین می شود
می شود ناز و غرور نیکوان از خط زیاد
وحشت آهو فزون گردد چو مشکین می شود
شوخترشد چشم مست یار در دوران خط
گرچه در فصل بهاران خواب سنگین می شود
بیستون بر کوهکن خواب فراغت تلخ کرد
کارفرما می شود چون کار شیرین می شود
سرخی خجلت ز بی اشکی فزاید چشم را
چون ز می خالی شود این شیشه رنگین می شود
در دل افسرده ما نغمه را تأثیر نیست
زنده خون مرده ما کی به تلقین می شود؟
سر به دنبالش گذارد چشم بدبین بیشتر
هرقدر بال و پر طاووس رنگین می شود
نیست در دارالامان خامشی بیم گزند
غنچه از واکردن لب خرج گلچین می شود
می کند در زخم نیکی را تلافی غیرتم
هر که بر دل می نهد دستم، نگارین می شود
نیست بی صورت اگر دست از جلای دل کشم
طوطی از آیینه بی زنگ خودبین می شود
نیست جان غافلان را از تن خاکی ملال
خواب سنگین اجل را خشت بالین می شود
هر که از دریای وحدت سر بر آرد چون حباب
در نظر موج سرابش صورت چین می شود
می نماید کاسه در یوزه گوش خلق را
هر که صائب قانع از احسان به تحسین می شود
غزل شمارهٔ ۲۷۲۳: اضطراب دل ز چشم روشن افزون می شودغزل شمارهٔ ۲۷۲۵: بی کمندانداز چین آن زلف مشکین می شود
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
آب و رنگ حسن بیش از خانه زین می شود
در نگین دان دانه یاقوت رنگین می شود
هوش مصنوعی: زیبایی و لطافت بیشتر از یک خانه، در نگین یاقوت به چشم میخورد و آن را زیباتر میکند.
می شود ناز و غرور نیکوان از خط زیاد
وحشت آهو فزون گردد چو مشکین می شود
هوش مصنوعی: در این بیت به زیبایی و جذابیت افرادی اشاره شده که با ناز و غرور خود، توجه دیگران را جلب میکنند. همچنین به این نکته اشاره میشود که وقتی خطوط و نشانههای زیادی از زیبایی در آنها به چشم میخورد، این جذابیت و فریبندگی مانند بوی خوش مشک، بیشتر و قویتر میشود. به عبارت دیگر، هر چه خط و نشانهها بیشتر باشد، زیبایی و جذابیت آنها نیز افزونتر میگردد.
شوخترشد چشم مست یار در دوران خط
گرچه در فصل بهاران خواب سنگین می شود
هوش مصنوعی: چشم شوخ و بازیگوش معشوق در روزگار خط هیچگاه در فصل بهار سنگین و خوابآلود نمیشود.
بیستون بر کوهکن خواب فراغت تلخ کرد
کارفرما می شود چون کار شیرین می شود
هوش مصنوعی: کوه بیستون که مکانی سخت و دشوار است، حالا با زحمات و تلاشهای کارگران تبدیل به جایگاهی میشود که کارفرما از آن راضی و خوشحال است. وقتی کار به خوبی و شیرینی انجام شود، همه چیز تغییر میکند و راحتی به آنجا میآید.
سرخی خجلت ز بی اشکی فزاید چشم را
چون ز می خالی شود این شیشه رنگین می شود
هوش مصنوعی: وقتی چشمها بیاشک میشوند، سرخی خجالت بیشتر نمایان میشود، مانند شیشهای که وقتی از شراب خالی شود، رنگ و زیباییاش تغییر میکند.
در دل افسرده ما نغمه را تأثیر نیست
زنده خون مرده ما کی به تلقین می شود؟
هوش مصنوعی: در دل ناامید و ناراحت ما، نغمه و آهنگ اثر ندارد. خون مردهای که در رگهای ما جریان دارد، چگونه میتواند به یادآوری و الهام پاسخ بدهد؟
سر به دنبالش گذارد چشم بدبین بیشتر
هرقدر بال و پر طاووس رنگین می شود
هوش مصنوعی: چشم بدبین بیشتر در پی او میگردد، هرچقدر که بال و پر طاووس زیباتر و رنگینتر شود.
نیست در دارالامان خامشی بیم گزند
غنچه از واکردن لب خرج گلچین می شود
هوش مصنوعی: در جایی که آرامش و امنیت وجود دارد، هیچ خطری گلها را تهدید نمیکند. اما وقتی غنچهها لبخند میزنند و خود را نشان میدهند، ممکن است برای شکوفایی و زیبایی خود متحمل هزینههایی شوند.
می کند در زخم نیکی را تلافی غیرتم
هر که بر دل می نهد دستم، نگارین می شود
هوش مصنوعی: هر کس که بر دلم دست بگذارد، با من به شگفتی میپردازد و من با غیرتم سعی میکنم به او پاسخ دهم، تا زخمی که به من وارد شده را جبران کنم.
نیست بی صورت اگر دست از جلای دل کشم
طوطی از آیینه بی زنگ خودبین می شود
هوش مصنوعی: اگر از زیبایی دل خود دور شوم، دیگر هیچ چیز شکل و صورت نخواهد داشت؛ همانطور که طوطی در آینه بدون زنگ، فقط به خودش مینگرد.
نیست جان غافلان را از تن خاکی ملال
خواب سنگین اجل را خشت بالین می شود
هوش مصنوعی: جان افرادی که غافل هستند از زندگی دنیوی هیچ ناراحتی ندارد، زیرا مرگ برای آنها مانند خواب سنگینی میشود که زیر سرشان سنگی گذاشتهاند.
هر که از دریای وحدت سر بر آرد چون حباب
در نظر موج سرابش صورت چین می شود
هوش مصنوعی: هر کسی که از عمق وحدت و یکپارچگی آگاهی یابد، همانند حبابی که از آب بیرون میآید، در نظر دیگران مانند یک موج آرام و زیبا به نظر میرسد.
می نماید کاسه در یوزه گوش خلق را
هر که صائب قانع از احسان به تحسین می شود
هوش مصنوعی: هر کس که از خوبیها و نیکیهای دیگران راضی باشد و به خاطر این نیکیها، آنها را تحسین کند، مانند کاسهای است که به صدای مردم گوش میدهد و نسبت به آنها توجه نشان میدهد.